Từ mượn – Kiến thức, bài tập nâng cao Ngữ Văn 6

Nhằm củng cố, mở rộng, bổ sung thêm tri thức cho những em học trò, Hoc360.net sưu tầm gửi tới những em Từ mượn – Tri thức, bài tập tăng Ngữ Văn 6 . Chúc những em học tốt!

Từ mượn

Tri thức, bài tập tăng Ngữ Văn 6

I – NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG

1. Thế nào là từ mượn ?

Trong quá trình giao lưu văn hoá; chính trị, kinh tế, sự xúc tiếp tiếng nói giữa dân tộc này với dân tộc khác là đương nhiên. Trong quá trình đó, tiếng nói này vay mượn từ của tiếng nói khác để ìầĩĩị giàu cho tiếng của mình nhằm diễn đạt đầy đủ, xác thực suy nghĩ của con người. Quá trình vay mượn đó xảy ra liên tục, xuyên suốt từ tiếng nói này sang tiếng nói khác. Tuy nhiên những từ được vay mượn với hiện tượng “nhập gia tuỳ tục” tức thị với hình thức âm thanh cũng như ngữ pháp thích hợp với hệ thống tiếng nói của mình.

Chính sự vay mượn lâu đời mà ngày nay chúng ta khó biết từ nào là của tiếng Việt, từ nào là vay mượn. Từ nào với hình thức’ngữ âm và ngữ pháp giống tiếng Việt ta cho là từ thuần Việt. Từ nào với hình thức ngữ âm và ngữ pháp ko giống tiếng Việt là từ mượn.

Trong tiếng Việt những từ một tiếng với nguồn gốc nước ngoài lúc vào Việt Nam nếu được Việt hoá hoàn toàn do từ Việt Nam ko với, người Việt chúng ta cho là từ thuần Việt. *

Ví dụ : – điện, sinh, tùng, bách, táo, lê,… là từ gốc Hán.

– săm, lốp, xô,… là từ gốc Pháp.

Tất cả những từ trên đây người Việt Nam ta đều với cảm giác là từ thuần Việt. Chỉ với từ hai tiếng trở lên lúc đó ta mới cần phân biệt từ thuần Việt với từ vay mượn bởi vì những từ này khác với từ phức thuần Việt. Những từ phức vay mượn hầu hết đều do những tiếng ko độc lập, tức ko hoạt động tự do tạo thành.

Ví dụ : giang sơn, quốc gia, bảo quản, hải quân, hải cảng, hải cẩu, hải âu, hải sản, cà phê, xà phòng, sơ mi, ti vi, tốp ten.

2. Những loại từ mượn

a) Từ mượn tiếng Hán (từ Hán Việt)

Những từ một tiếng trong tiếng Việt dù là mượn tiếng Hán đều được coi là từ thuần Việt.

Ví dụ : đầu, vua, chúa, tùng, trúc, cúc, mai,…

Từ mượn tiếng Hán chủ yếu là những từ phức gồm hai tiếng trở lên ta mới cần phân biệt vỡi từ thuần Việt.

Ví dụ : giang sơn, hải cảng, thăm quan, quốc gia, trường xa (xe dài), siêu trường (dài quá mức thường ngày), siêu trọng (nặng quá mức), siêu cầu thủ.

Từ Hán Việt với những đặc điểm sau đây :

+ Từ Hán Việt là một kết hợp chặt chẽ gồm hai tiếng trở lên, trong đó mỗi tiếng đều với nghĩa.

Ví dụ : quốc gia, quốc,tế, quốc kế, gia bảo, quốc bảo.

+ Mỗi tiếng trong từ Hán Việt đều với nghĩa tương đương với một từ đơn thuần Việt.

Ví dụ : giang sơn : giang ị sông ; sợn ỉ núi hải đãng : hải / biển ; đãng / đèn hải đồ : hải / biển ; đồ / bản đồ

Nguyên nhân là mỗi tiếng trong từ ghép Hán Việt vốn là những từ đơn gốc Hán, nhưng lúc nhập khẩu vào Việt Nam, do ở Việt Nam đã với từ đồng nghĩa rồi, nên nó ko thể sử dụng độc lập được mà chỉ trở thành yếu tố cấu tạo từ mà thôi. Còn những từ đơn gốc Hán mà tiếng Việt ko với như tùng, trúc, cúc, mai,… thì nó nhập khẩu vào tiếng Việt tiện dụng và được coi là từ thuần Việt vì tiếng Việt ko với từ tương đương.

+ Trong từ phức Hán Việt, một tiếng gốc Hán thường kết hợp với nhiều tiếng khác để tạo thành một từ khác.

Ví dụ : – giả : khán giả, thính giả, độc giả, tác giả.

– gia : thi gia, triết nhân, danh gia, phú gia,…

– thảo : bách thảo, phương thảo (cỏ thơm), thu thảo (cỏ thu),

thanh thảo (cỏ xanh), thảo am (miếu bằng cỏ), thảo nguyên (đồng cỏ).

+ Trật tự giữa những tiếng trong danh từ Hán Việt thường là trật tự từ ngược với tiếng Việt. Ở tiếng Việt yếu tố chính đứng trước với nghĩa khái quát, yếu tố sau với nghĩa thu hẹp.

Ví dụ : bánh chưng, bánh ngọt, bánh ít, bánh giầy.

ở tiếng Hán, yếu tố chính thường xếp sau.

Ví dụ : thảo là cỏ, thu là mùa thu, thu thảo là cỏ mùa thu, thanh là xanh, thanh thảo là cỏ xanh, cam là ngọt, cam thảo là cỏ ngọt.

+ Quan hệ giữa những tiếng trong từ ghép Hán Việt rất chặt chẽ làm thành một khối đọc lên nghe rất trọng thể.Vì vậy, lúc cần khái quát trọng thể ta nên sử dụng từ Hán Việt, còn thường ngày ta nên sử dụng từ thuần Việt.

So sánh : – sẵn sàng tề chỉnh uy nghi,

Bác bỏ đồng chật đất tinh kì rợp sân. (Ý trọng thể)

– Sè sề nấm đất bên đường,

Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh. (Thông thường)

(Nguyễn Du)

– Thủ tướng cùng phu nhân ra đón đoàn.(trọng thể)

– Anh Hai cùng vợ đi chợ sắm đồ đoàn. (thường ngày)

b) Từ mượn những tiếng nói khác

Ngoài những từ mượn tiếng Hán, tiếng Việt còn mượn nhiều tiếng nước ngoài khác.

Ví dụ : Mượn tiếng Pháp như : cà phê, ca cao, bít tết, xà phòng, đăng ten, ki lô gam, xăng ti mét, cao su,…

Mượn tiếng Anh : in-tơ-nét, tùvi, mít tinh,…

Mượn tiếng nước ngoài qua tiếng Hán : Phật, niết bàn, Thích Ca, Di Lặc, kinh tế, chính trị, Xô viết

Những từ mượn này với những đặc điểm như sau :

+ Những tiếng trong từ mượn nhìn chung người Việt cho là ko với nghĩa. Nghĩa của từ là nghĩa của cả khối.

+ Những tiếng trong từ phức loại này cũng ko với quan hệ ngữ âm với nhau, hình thức ngữ âm được đơn tiết hoá hay rút gọn.

c) Cách sử dụng từ mượn

Vay mượn từ là một hiện tượng thế tất của những tiếng nói trên toàn cầu. Chính việc vay mượn từ nước ngoài làm giàu cho vốn từ tiếng Việt. Chúng ta ko nên từ chối việc vay mượn từ của nước khác vì nó sẽ làm nghèo nàn và sai lệch tiếng Việt.

Ví dụ : du là chơi, kích lầ đánh, ta ko thể nói du kích là “đánh chơi” được.

Độc là một, ỉập là đứng, độc lập ko thể nói là “đứng một” được.

Lúc sử dụng từ vay mượn ta phải theo những nguyên tắc sau :

+ Ko được lạm dụng từ vay mượn.

Những từ nào tiếng ta với mà sử dụng đúng, sử dụng xác thực thì sử dụng từ tiếng ta, ko sử dụng từ mượn.

Ví dụ : – Phải nói đánh đầu ko nên nói tét.

– Phải nói xin chào ko nên nói hê lô.

– Lúc thường ngày, nên nói xem xét ko nên nói quan sát.

– Nên sử dụng mặt, phía thay cho phương diện.

+ Sử dụng từ thuần Việt hay từ vay mượn phải sử dụng đúng lúc, đúng chỗ thì mới với trị giá. Thánh sư ta sử dụng từ Hán Việt và từ thuần Việt rất đúng lúc đúng chỗ, vì vậy cả từ Hán Việt cũng như từ thuần Việt đều phát huy hết tác dụng.

Ví dụ : Lúc đặt tên cho con phải là Sơn, Thuỷ, Hùng, Hoàng, Thanh, Xuân, Thông, Hiếu, Nghĩa, Lễ, Trí, Đức,… Vì đó là những từ gốc Hán mang màu sắc trọng thể.

Lúc đặt tên cho chợ thì thường sử dụng từ thuần Việt : Chợ Cọi, Chợ Bộng, Chợ Nướt, Chợ Mơ, Chợ Hôm, Chợ Mai, Chợ Quán, Chợ Cầu, Chợ Rạp,… Vì tên chợ thì ko cần trọng thể, đặt tên tương tự thật sắp gũi, bình dị.

d) Cách giảng giải từ Hán Việt

Muốn giảng giải được từ Hán Việt ta tìm nghĩa của từng tiếng rồi ghép chúng lại.

Ví dụ : -hải quân : hải là biển, quân là quân đội, hải quân là quân đội canh biển.

– hải sản : sản là sản vật, hải sản là sản vật lấy từ biển.

Lúc một từ phức Hán Việt với những tiếng là những từ đơn tạo thành ta chỉ cần đảo ngược trật tự là hiểu được nghĩa của từ đó.

Ví dụ : dân ỷ là ý dân, Vớ tướng là tướng võ, cao điểm là điểm cao.

II – BÀI TẬP

1. Trong những từ sau đây, từ nào là từ mượn ?

đầu, não, tuỷ, dân, ông, bà, cô, cậu, hổ, báo, xã, ấp, tỉnh, thị xã, phường, thành, quần, nhung, sách, táo, lê, tùng, bách, lễ, nghĩa, đức, tài, xô, lốp, phanh, sút, gôn, giang SƠ1Ĩ, Tổ quốc, tuấn tú, thuỷ phủ, tập quán, cai quản, ghi đông, pê đan, may ơ.

2. Em hãy tìm những từ Hán Việt trong truyện Con Rồng cháu Tiên. Giải nghĩa những từ Hán Việt mà em tìm được.

3. Tìm những từ Hán Việt trong truyện Bánh chưng, bánh giầy. Giải nghĩa những từ đó.

4. Hãy giải nghĩa những từ sau :

sứ thần, học giả, khán giả, thính giả, độc giả, diễn giả, tác giả, tác gia, nông gia, văn gia, thi gia, dịch gia, triết nhân.

5. Vì sao ko với những từ : khán gia, thính gia, độc gia ?

6. Từ tiếng thu trong thu thảo, hãy tìm những từ Hán Việt với tiếng

7. Cho hai bài thơ sau đây :

THU ĐIẾU

(Nguyễn Khuyến)

CHIỀU HÔM NHỚ NHÀ

(Bà Thị xã Thanh Quan)

a) Hai bài thơ với gì khác nhau về cách sử dụng từ ?

b) Đọc hai bài thơ, em với cảm nhận gì ?

8. Cho những từ sau : cha mẹ, phụ huynh, thu thảo, li hương, sơn, núi, thi nhân, thi gia, phu nhăn, bà xã. Hãy điền những từ thích hợp vào chỗ trống trong những câu sau :

– Kính gửi……………………………………….

– Cô đó với tên là,……………………………….

– ………………………………..là tên bạn đó.

– Anh mời ……………………………….sang đây uống nước.

9. Tìm những từ ghép thuần Việt tương ứng vói những từ Hán Việt sau đây :

thiên địa, giang sơn, huynh đệ, nhật dạ, phụ tử, phong vân, quốc gia, tiền hậu, tiến thoái, cường nhược, tử sinh, tồn vong, mĩ lệ, sinh nhật, ca sĩ, hải quân, phụ huynh.