Bài 21: Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX

Xem toàn bộ tài liệu Lớp 11: tại đây

Giải Bài Tập Lịch Sử 11 Bài 21: Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX giúp HS giải bài tập, sản xuất cho HS những tri thức cơ bản, chuẩn xác, khoa học để những em mang những hiểu biết cần thiết về lịch sử toàn cầu, nắm được những nét to của tiến trình lịch sử Việt Nam:

Trả lời nghi vấn Lịch Sử 11 Bài 21 trang 125: Phong trào Cần Vương bùng nổ trong hoàn cảnh nào

Trả lời:

– Pháp tiến hành thiết lập quyền bảo hộ và xây dựng bộ máy chính quyền.

– Nhân dân ta phản đối mạnh mẽ, liên tục nổi dậy ở khắp nơi

– Tôn Thất Thuyết và lực lượng chủ chiến trong triều đình đã ra lệnh tiến công đồn Mang Cá và tòa Khâm Sứ

– Cuộc tiến công thất bại, quân Pháp phản công. Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi chạy trốn và lấy danh nghĩa vua ra chiếu Cần Vương

Trả lời nghi vấn Lịch Sử 11 Bài 21 trang 128: Tóm tắt diễn biến Hai giai đoạn của phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX và rút ra đặc điểm của mỗi giai đoạn

Trả lời:

– Từ 1885-1888:

   + Người chỉ huy là Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết

   + Căn cứ chỉ huy đặt ở Quảng Bình và Hà Tĩnh

   + Hàng trăm cuộc khởi nghĩa to nhỏ nổ ra trên khắp cả nước

   + Năm 1888, vua Hàm Nghi rơi vào tay giặc và bị đày sang An-giê-ri

– Từ 1888-1896:

   + Sự chỉ đạo của triều đình ko còn những phong trào vẫn tiếp tục phát triển

   + Phong trào ở đồng bằng bị thu hẹp, chuyển lên hoạt động ở trung du và vùng núi

   + Tiêu biểu là khởi nghĩa Hùng Lĩnh, khởi nghĩa Hương Khê

   + Đầu năm 1896, phong trào Cần Vương kết thúc

Trả lời nghi vấn Lịch Sử 11 Bài 21 trang 129: Trình bày diễn biến chính của khởi nghĩa Bãi Sậy

Trả lời:

– Khởi nghĩa nổ ra năm 1883, xây dựng căn cứ ở Văn Giang Hưng yên

– Nghĩa quân hoạt động ở vùng đồng bằng, khống chế những tuyến liên lạc đường bộ và đường thủy

– Nghĩa quân chia thành những đội nhỏ khoảng 20 người, tự trang bị vũ khí và trà trộn vào nhân dân

– Từ 1885-1887, nghĩa quân nhiều lần đẩy lùi những cuộc tiến công của địch

– Từ 1888, giai đoạn chống chọi khốc liệt, thực dân Pháp tiến hành bủa vây cô lập Bãi Sậy

– Nghĩa quân chống chọi dũng cảm nhưng do chênh lệch về nhiều mặt nên nghĩa quân dần thất bại

– Căn cứ ở Hai Sống cũng bị đánh bại

– Nguyễn Thiện Thuật phải lánh sang Trung Quốc, Đốc Tít bị đầy sang An-giê-ri

Trả lời nghi vấn Lịch Sử 11 Bài 21 trang 131:

– Mô tả cấu trúc của căn cứ Ba Đình

– Trình bày diễn biến của khởi nghĩa Ba Đình

Trả lời:

– Mô tả:

   + Căn cứ được bao quanh bởi sông máng

   + Lớp phòng thủ tiếp theo là lũy tre dày đặc

   + Tiếp đó là lớp thành đất cao 3m, thực bụng rộng 8-10m

   + Hệ thống liên lạc là hào nước

   + Những điểm yếu sắp đặt những công sự

– Diễn biến :

   + Lực lượng của khởi tức thị đông đảo nhân dân địa phương

   + Hoạt động chủ yếu là tập kích những đoàn xe vận tải của địch

   + 12/1886, Pháp tiến công căn cứ những thất bại

   + 6/1/1887, Pháp huy động lực lượng mạnh hơn bủa vây căn cứ

   + Cuộc đấu diễn ra khốc liệt, hai bên đều bị tổn thất

   + Thực dân Pháp đốt cháy những lũy tre, tiến công bằng đại chưng

   + Lực lượng khởi nghĩa bị tiêu hao rất nhiều, tới 20/1/1887, họ rút về Mã Cao

   + Thực dân Pháp chiếm được căn cứ, khởi nghĩa thất bại

Trả lời nghi vấn Lịch Sử 11 Bài 21 trang 133:

– Tóm tắt những giai đoạn phát triển của khởi nghĩa Hương Khê.

– Vì sao khởi nghĩa Hương Khê được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương?

Trả lời:

– Tóm tắt những giai đoạn phát triển

   + Từ 1885 tới 1888: Giai đoạn chuẩn bị lực lượng xây dựng căn cứ, chế tạo vũ khí

   + Từ năm 1888 tới 1896 khởi nghĩa bước vào giai đoạn chống chọi khốc liệt

– Bởi vì

   + Khởi nghĩa mang quy mô to kéo dài, mang sự chuẩn bị kĩ lưỡng về lực lượng, căn cứ và vũ khí

   + Cách thức chống chọi nhiều, mang quy củ

Trả lời nghi vấn Lịch Sử 11 Bài 21 trang 135: Tóm tắt những giai đoạn phát triển của khởi nghĩa Yên Thế từ năm 1884 tới 1913

Trả lời:

– Giai đoạn từ 1884 tới 1892

   + Hàng chục toán quân hoạt động chống Pháp riêng lẻ

   + Trước những đợt tiến công của Pháp, nghĩa quân rút về Yên Thế xây dựng căn cứ

   + Tháng 3/1892, Pháp tiến công căn cứ, Đề Nắm bị sát hại

– Giai đoạn 1893 tới 1897

   + Đề Thám trở thành thủ lĩnh

   + Lúc đầu, Đề Thám chủ trương hòa hoãn với Pháp để mang thời kì xây dựng lực lượng

   + Pháp bội ước, tiến hành tiến công căn cứ

   + Đề Thám buộc phải hòa hoãn lần hai, tuân thủ những yêu cầu ngặt nghèo của Pháp nhưng vẫn lặng thầm xây dựng lực lượng

– Giai đoạn từ 1898 tới 1908

Đề Thám lặng thầm chuẩn bị lực lượng, huấn luyện quân đội, mộ nghĩa sĩ yêu nước ở khắp nơi

– Giai đoạn từ 1909 tới 1913

   + Sau vụ đầu độc lính Pháp, thực dân Pháp mở cuộc tiến công căn cứ

   + Do lực lượng chênh lệch nghĩa quân thất bại

   + Những thủ lĩnh hi sinh và đầu hàng, Đề Thám bị sát hại

⇒ Khởi nghĩa kết thúc

Bài Một trang 136 Lịch Sử 11: Cách tổ chức và chống chọi của nghĩa quân Bãi Sậy mang những điểm gì khác với nghĩa quân Ba Đình?

Trả lời:

– Tổ chức:

   + Khởi nghĩa Bãi Sậy: Mang hai căn cứ chính, chia quân thánh những nhóm nhỏ để trà trộn vào nhân dân để hoạt động

   + Khởi nghĩa ba Đình: Tập trung trong căn cứ, xây dựng thành trì vững chắc

– Cách thức chống chọi:

   + Khởi nghĩa Bãi Sậy: Sử dụng chiến thuật đánh du kích, tiến công lúc địch hành quân

   + Khởi nghĩa Ba Đình: Chặn đánh những đoạn xe vận tải của địch và tập kích những toán lính trên phố hành quân

Bài Hai trang 136 Lịch Sử 11: Lập bảng hệ thống tri thức về những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương theo mẫu sau:

Trả lời:

Bài 3 trang 136 Lịch Sử 11: Khởi nghĩa Yên Thế mang những đặc điểm nào khác so với những cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương chống Pháp

Trả lời:

   + Thành phần tham gia: Nông dân

   + Hình thức : Đấu tranh vũ trang nhưng mang nhiều giai đoạn hòa hoãn

   + Thời kì: Dài hơn so với những cuộc khởi nghĩa khác

--- Cập nhật: 16-03-2023 --- edu.dinhthienbao.com tìm được thêm bài viết Giải bài tập SBT Lịch Sử 11 Bài 21: Phong trào yêu nước chống Pháp cuối thế kỉ XIX từ website www.elib.vn cho từ khoá giải bài tập sử 11 bài 21.

Hãy khoanh tròn chữ in hoa trước ý trả lời đúng

1. Phái chủ chiến, đứng đầu là Tôn Thất Thuyết, tổ chức cuộc phản công quân Pháp và phát động phong trào Cần Vương dựa trên cơ sở vật chất:

A. Mang sự đồng tâm nhất trí trong hoàng tộc.

B. Mang sự ủng hộ của triều đình Mãn Thanh.

C. Mang sự ủng hộ của đông đảo nhân dân trong cả nước và phòng ban quan lại chủ chiến trong triều đình và ở những địa phương.

D. Gồm tất cả những ý trên đều đúng.

2. Cho biết nội dung chủ yếu của Chiếu Cần Vương

A. Kêu gọi quần chúng nhân dân đứng lên kháng chiến

B. Kêu gọi văn thân, sĩ phu và nhân dân cả nước vì vua đứng lên kháng chiến

C. Kêu gọi tiến hành cải cách về chính trị, xã hội

D. Tố cáo tội ác của thực dân Pháp

3. Phong trào Cần Vương diễn ra sôi nổi ở địa bàn nào?

A. Trung Kì và Nam Kì

B. Bắc Kì và Nam Kì

C. Bắc Kì và Trung Kì

D. Bắc Kì, Trung Kì và Nam Kì

4. Ý nghĩa của phong trào Cần Vương là:

A. Củng cố chế độ phong kiến Việt Nam

B. Buộc thực dân Pháp phải trao trả độc lập cho quốc gia ta

C. Thổi bùng ngọn lửa đấu tranh cứu nước trong nhân dân

D. Là nguồn gốc xuất hiện trào lưu dân tộc chủ nghĩa đầu thế kỉ XX

5. Đặc điểm của phong trào Cần Vương là gì?

A. Là phong trào yêu nước theo xu thế và ý thức hệ phong kiến

B. Là phong trào yêu nước theo xu thế dân chủ tư sản

C. Là phong trào yêu nước theo xu thế vô sản

D. Là phong trào yêu nước của những tầng lớp nhân dân

6. Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới thất bại của phong trào Cần Vương là:

A. Triều đình đã đầu hàng thực dân Pháp

B. Phong trào diễn ra rời rạc, lẻ tẻ

C. Thiếu đường lối lãnh đạo đúng đắn và sự chỉ huy thống nhất 

D. Thực dân Pháp mang lực lượng mạnh và đã củng cố được nền thống trị ở Việt Nam

7. Cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương cuối thế kỉ XIX là:

A. Khởi nghĩa Hương Khê

B. Khởi nghĩa Hùng Lĩnh

C. Khởi nghĩa Ba Đình

D. Khởi nghĩa Bãi Sậy

8. Địa bàn hoạt động chủ yếu của nghĩa quân Hương Khê bao gồm:

A. Hầu hết những tỉnh Trung Kì

B. 4 tỉnh: Thánh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình

C. Những tỉnh Trung Kì và một phần Bắc Kì 

D. Những tỉnh Trung Kì và Tây Nguyên

9. Cuộc khởi nghĩa vũ trang to và kéo dài nhất trong phong trào chống Pháp cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX là:

A. Khởi nghĩa Hương Khê

B. Khởi nghĩa Yên Thế

C. Khởi nghĩa ở vùng Tây Bắc và hạ lưu sông Đà

D. Khởi nghĩa của đồng bào Tây Nguyên

10. Nguyên nhân bùng nổ phong trào nông dân Yên Thế là

A. vì sự áp bức bóc lột nặng nề của giai cấp địa chủ phong kiến.

B. muốn lật đổ triều Nguyễn, thiết lập một vương triều khác tiến bộ hơn.

C. căm thù thực dân Pháp, chống Pháp để bảo vệ cuộc sống tự do.

D. tất cả những nguyên nhân trên.

11. Điểm khác của khởi nghĩa Yên Thế so với những cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương là:

A. Hưởng ứng chiếu Cần Vương

B. Chống thực dân Pháp, chống triều đình nhà Nguyễn

C. Là phong trào nông dân chống Pháp, ko thuộc phạm trù phong trào Cần Vương

D. Là phản ứng trước hành động đầu hàng thực dân Pháp của triều đình nhà Nguyễn

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung mục II. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối thế kỉ XIX được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để đưa ra lựa chọn chuẩn xác nhất.

Gợi ý trả lời

1.C          2.B             3.C 

4.C          5.A             6.C             7.A

8.B          9.B            10.D           11.C

- Nguyên nhân sâu xa.

- Nguyên nhân trực tiếp.

Phương pháp giải

Dựa vào mục I. Phong trào Cần Vương bùng nổ được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để trả lời.

Gợi ý trả lời

- Nguyên nhân sâu xa: Sau hai Hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt, Pháp đã hoàn thành về cơ bản cuộc xâm lược Việt Nam, thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kì và Trung Kì.

- Nguyên nhân trực tiếp:

+ Dựa vào phong trào kháng chiến của nhân dân, phái chủ chiến trong triều đình Huế mà đại diện là Tôn Thất Thuyết thẳng cánh hành động, truất phế bỏ những ông vua thân Pháp, đưa Hàm Nghi còn nhỏ tuổi lên ngôi, bí mật xây dựng sơn phòng, tích trữ lương thảo và vũ khí để chuẩn bị chống chọi.

+ Pháp tìm mọi cách loại trừ phái chủ chiến vì thế Tôn Thất Thuyết

→ Lực lượng chủ chiến đã ra tay trước.

1. Hãy nêu đặc điểm những giai đoạn của phong trào Cần vương chống Pháp.

- Giai đoạn 1885 - 1888:

- Giai đoạn 1888 - 1896:

2. Quan sát Sơ đồ những địa điểm nổ ra khởi nghĩa trong phong trào Cần vương (1885 - 1896) (tr.127 -SGK), nêu nhận xét về phong trào.

- Về địa bàn diễn ra:

- Về mật độ những cuộc khởi nghĩa:

Phương pháp giải

Xem lại mục II. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối thế kỉ XIX được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để trả lời.

Gợi ý trả lời

+ Giai đoạn 1885 - 1888:

- Lãnh đạo: Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết, văn thân, sĩ phu yêu nước.

- Lực lượng: Đông đảo nhân dân, mang cả dân tộc thiểu số.

- Địa bàn: rộng to, khắp Bắc và Trung Kì. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Mai Xuân Thưởng ở Bình Định, Đề đốc Tạ Hiện (Thái Bình), Nguyễn Thiện Thuật (Hưng Yên),...

- Cuối năm 1888, do sự phản bội của Trương Quang quẻ Ngọc, vua Hàm Nghi rơi vào tay giặc. Nhà vua đã hiên ngang cự tuyệt mọi sự dụ dỗ của Pháp, chịu án lưu đày sang An-giê-ri (Bắc Phi).

+ Giai đoạn 1888 - 1896:

- Lãnh đạo: văn thân, sĩ phu yêu nước.

- Địa bàn: Thu hẹp, quy tụ dần thành những trung tâm to, chuyển trọng tâm hoạt động lên vùng trung du và miền núi. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Cao Điển và Tống Duy Tân lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo,...

- Năm 1896, phong trào Cần Vương kết thúc.

2. Nhận xét về phong trào.

- Về địa bàn: Phong trào diễn ra trên khu vực rộng to khắp Bắc Kì và Trung Kì.

+ Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 - 1892): Thị xã Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu, Yên Mĩ của tỉnh Hưng Yên.

+ Khởi nghĩa Ba Đình (1886 - 1887): Cứ điểm Ba Đình được xây dựng ở ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (thuộc quận Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa).

+ Khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896): Hà Tĩnh là nơi đây mang đại bản doanh của một cuộc khởi nghĩa to, quy mô lan rộng cả 4 tỉnh Bắc Trung Kì, kéo dài từ năm 1885 tới năm 1896. Huấn luyện và xây dựng căn cứ thuộc rừng núi những tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

- Về mật độ những cuộc khởi nghĩa: Diễn ra liên tục từ 1883 tới năm 1896 mới kết thúc.

+ Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 - 1892)

+ Khởi nghĩa Ba Đình (1886 - 1887)

+ Khởi nghĩa Hương Khê (1885 - 1896)

- Ý nghĩa: Phong trào Cần vương thể ý thức yêu nước, kiên quyết đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân ta: phong trào đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho sự nghiệp đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc...

Hãy kể tên những thủ lĩnh và những cuộc khởi nghĩa hưởng ứng chiếu Cần Vương ở địa phương nơi em đang sống hoặc ở những địa phương khác mà em biết

Phương pháp giải

Liên hệ lịch sử địa phương để phân tích và trả lời.

Gợi ý trả lời

- Hưng Yên: Khởi nghĩa Bãi Sậy (Nguyễn Thiện Thuật)

- Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (Nga Sơn - Thanh Hóa): Hương Nghĩa Ba Đình (Phạm Bành và Đinh Công Tráng)

- Hà Tĩnh: Khởi nghĩa Hương Khê (Phan Đình Phùng)

1. Điền những nội dung thích hợp vào bảng sau về cuộc khởi nghĩa Hương Khê:

2. Hãy giảng giải vì sao khởi nghĩa Hương Khê được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương chống Pháp? 

Phương pháp giải

Dựa vào mục 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để giảng giải hiện tượng

Gợi ý trả lời

1. Cuộc khởi nghĩa Hương Khê:

2. Khởi nghĩa Hương Khê được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương chống Pháp, vì: 

- Quy mô, địa bàn hoạt động rộng to, gồm 4 tỉnh Bắc Trung Kì: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

- Trình độ tổ chức quy củ: gồm 15 quân thứ, mỗi quân thứ mang từ 100 tới 500 người do những tướng soái tài hoa chỉ huy.

- Thời kì tồn tại dài nhất trong những cuộc khởi nghĩa của phong trào Cần Vương (10 năm từ năm 1885 tới năm 1896)

- Phương thức tác chiến: tiến hành chiến tranh du kích nhưng hình thức phong phú, linh hoạt. Nghĩa quân đã tự chế tạo được súng trường.

- Khởi nghĩa thất bại đánh dấu mốc kết thúc của phong trào đấu tranh chống Pháp dưới ngọn cờ Cần Vương.

Điền những nội dung thích hợp vào cột để trống trong bảng tổng hợp dưới đây về một trong số những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của phong trào Cần vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.

Phương pháp giải

Dựa vào mục II. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối thế kỉ XIX được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để tiến hành so sánh.

Gợi ý trả lời

Điền những nội dung thích hợp vào cột để trống trong bảng dưới đây về khởi nghĩa Yên Thế.

Phương pháp giải

Xem lại mục 4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913) được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để trả lời.

Gợi ý trả lời

Hãy so sánh những cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần vương với khởi nghĩa nông dân Yên Thế và rút ra kết luận về sự khác nhau cơ bản.

Phương pháp giải

Xem lại mục II. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối thế kỉ XIX được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 11 để tiến hành so sánh.

Gợi ý trả lời

- Những cuộc khởi nghĩa Cần Vương:

+ Người lãnh đạo: Văn phu, sĩ phu

+ Mục tiêu: Đánh Pháp, giành độc lập dân tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, lập lại chế độ phong kiến

+ Lực lượng tham gia: Văn nhân, sĩ phu

- Khởi nghĩa nông dân Yên Thế:

+ Người lãnh đạo: Nông dân

+ Mục tiêu: Đánh Pháp để bảo vệ cuộc sống của mình và tự vệ

+ Lực lượng tham gia: Nông dân và nhân dân miền núi

- Sự khác nhau cơ bản là về giai cấp lãnh đạo chính vì sự khác nhau này dẫn tới mục tiêu và lực lượng tham gia những cuộc khởi nghĩa

--- Cập nhật: 16-03-2023 --- edu.dinhthienbao.com tìm được thêm bài viết Giải bài tập 1 2 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 từ website giaibaisgk.com cho từ khoá giải bài tập sử 11 bài 21.

Hướng dẫn Trả lời nghi vấn Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX, sách giáo khoa Lịch sử lớp 11. Nội dung trả lời nghi vấn và bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 bao gồm đầy đủ tri thức lý thuyết và bài tập mang trong SGK để giúp những em học tốt môn lịch sử lớp 11.

Lý thuyết

I – Phong trào Cần Vương bùng nổ

1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong trào Cần vương

a) Nguyên nhân

– Sau hai Hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt, Pháp đã hoàn thành về cơ bản cuộc xâm lược Việt Nam, thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kì và Trung Kì.

– Dựa vào phong trào kháng chiến của nhân dân, phái chủ chiến trong triều đình Huế mà đại diện là Tôn Thất Thuyết thẳng cánh hành động, truất phế bỏ những ông vua thân Pháp, đưa Hàm Nghi còn nhỏ tuổi lên ngôi, bí mật xây dựng sơn phòng, tích trữ lương thảo và vũ khí để chuẩn bị chống chọi.

– Pháp tìm mọi cách loại trừ phái chủ chiến vì thế Tôn Thất Thuyết và lực lượng chủ chiến đã ra tay trước.

b) Diễn biến

– Hôm mai 04 rạng ngày 05/07/1885, Tôn Thất Thuyết hạ lệnh tiến công Pháp  tại đồn Mang Cá, toà Khâm sứ. Cuộc đấu đấu diễn ra vô cùng khốc liệt, song do chuẩn bị thiếu chu đáo cuộc đấu đấu của ta nhanh chóng sút giảm.

– Sáng ngày 06/07, Pháp phản công. Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi và tam cung chạy ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị) .

– Ngày 13/07/1885, Tôn Thất Thuyết mượn danh Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương kêu gọi văn thân, sĩ phu, nhân dân cả nước đứng lên, vì vua mà kháng chiến. Chiếu Cần vương đã thổi bùng phong trào đấu tranh chống Pháp sôi nổi, liên tục kéo dài 12 năm, tới cuối thế kỷ XIX mới kết thúc.

– Hàm Nghi: tên thật là Ưng Lịch, em ruột vua Kiến Phúc. Sau lúc vua Kiến Phúc bị giết thịt, Ưng Lịch mới 13 tuổi được đưa lên ngôi tháng 8/1884. Lúc Huế thất thủ, Tôn Thất Thuyết đã đưa Hàm Nghi cùng tam cung chạy khỏi hoàng thành lên Tân Sở (Quảng Trị). Đạo ngự mang tới hơn 1000 người, sau Hai ngày lên đường đoàn ngự tới Quảng Trị và chia làm Hai đoàn, một đoàn gồm Hoàng thân, quan lại già yếu, phụ nữ, trẻ nhỏ, quay lại Huế. Còn lại theo vua đi xây dựng căn cứ chống pháp. Nhà vua dần dần ý thức được trách nhiệm của một ông vua đang mất nước và quyết  tâm kháng chiến. Hàm Nghi đã phê chuẩn chiếu Cần Vương với trách nhiệm rõ ràng của một ông vua lúc mang ngoại xâm.

2. Những giai đoạn phát triển của phong trào Cần Vương

a) Giai đoạn từ năm 1885 tới năm 1888

– Lãnh đạo: Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết, văn thân, sĩ phu yêu nước.

– Lực lượng: đông đảo nhân dân, mang cả dân tộc thiểu số.

– Địa bàn: rộng to, khắp Bắc và Trung Kì. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Mai Xuân Thưởng ở Bình Định, Đề đốc Tạ Hiện (Thái Bình), Nguyễn Thiện Thuật (Hưng Yên), …

– Cuối năm 1888, do sự phản bội của Trương Quang quẻ Ngọc, vua Hàm Nghi rơi vào tay giặc. Nhà vua đã hiên ngang cự tuyệt mọi sự dụ dỗ của Pháp, chịu án lưu đày sang An-giê-ri (Bắc Phi).

b) Giai đoạn từ năm 1888 tới 1896

– Lãnh đạo: văn thân, sĩ phu yêu nước.

– Địa bàn: Thu hẹp, quy tụ dần thành những trung tâm to, chuyển trọng tâm hoạt động lên vùng trung du và miền núi. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Cao Điển và Tống Duy Tân lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo….

– Năm 1896, phong trào Cần Vương kết thúc.

– Tính chất của phong trào: là phong trào yêu nước chống thực dân Pháp  mang ý thức hệ phong kiến, thể hiện tính dân tộc sâu sắc.

II – Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối thế kỉ XIX

1. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 – 1892)

Bãi Sậy là vùng lau sậy rậm rạp thuộc những quận Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu, Yên Mĩ của tỉnh Hưng Yên. Trong những năm 1883-885, tại đây mang phong trào  kháng Pháp do Đinh Gia Quế lãnh đạo. Địa bàn hoạt động của nghĩa quân chỉ hạn chế trong vùng Bãi Sậy. Từ năm 1885, vai trò lãnh đạo thuộc về Nguyễn Thiện Thuật.

Dựa vào vùng đầm, hồ, lau lách ở khu Bãi Sậy, nghĩa quân đào hào, đắp lũy, đặt nhiều hầm chông, cạm bẫy. Từ đây, nghĩa quân tỏa ra hoạt động ở vùng đồng bằng, khống chế những tuyến đường liên lạc đường bộ Hà Nội-Hải Phòng, Hà Nội-Nam Định, Hà Nội-Bắc Ninh và đường thủy trên sông Thái Bình, sông Hồng, sông Đuống…

Ngoài căn cứ Bãi Sậy, nghĩa quân còn xây dựng căn cứ Hai Sông ở Kinh Môn (Hải Dương) do Đốc Tít (Nguyễn Đức Hiệu) phụ trách.

Nghĩa quân Bãi Sậy ko tổ chức thành những đội quân to mà phiên chế thành những đội quân nhỏ khoảng từ 20 tới 25 người, trang bị vũ khí và trà trộn vào dân để hoạt động.

Từ năm 1885 tới cuối năm 1887, nghĩa quân đấy lùi nhiều cuộc càn quét của Pháp ở cả ba vùng Văn Giang, Khoái Châu và vùng căn cứ Hai Sông. Nhiều trận đánh khốc liệt diễn ra trên khu vực những tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình, Quảng Yên. Mang trận, quân ta xoá sổ tới 40 tên địch, bắt sống chỉ huy.

Từ năm 1888, nghĩa quân bước vào giai đoạn chống chọi quyết liệt. Thực dân Pháp tăng cường quân lực, cho xây dựng hệ thống đồn bốt dày đặc và thực hiện chính sách “ sử dụng người Việt trị người Việt” để cô lập nghĩa quân ở căn cứ Bãi Sậy. Nghĩa quân chống chọi rất dũng cảm, nhưng lực lượng ngày càng sút giảm và rơi dần vào thế bủa vây, cô lập. Cuối cùng, Nguyễn Thiện Thuật phải lánh sang Trung Quốc (7-1889) và mất tại đó vào năm 1926.

Cuối tháng 7-1889, căn cứ Hai Sông cũng bị Pháp bủa vây. Đốc Tít chỉ huy nghĩa quân chống trả quyết liệt, nhưng bị đánh bật khỏi đại bản doanh Trại Sơn. Trong thế cùng, ông phải ra hàng giặc (12-8-1889), sau bị chúng đày sang An-giê-ri.

Những tướng soái còn lại cố duy trì cuộc khởi nghĩa thêm một thời kì. Tới năm 1892, họ về với nghĩa quân Đề Thám ở Yên Thế.

2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886 – 1887)

Cứ điểm Ba Đình được xây dựng ở ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (thuộc quận Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa), do Phạm Bành và Đinh Công Tráng chỉ huy.

Tại đây, nghĩa quân đã xây dựng một căn cứ chống Pháp vững chắc. Bao bọc xung quanh căn cứ là lũy tre dày đặc và một hệ thống hào rộng, rồi tới lớp thành đất cao tới 3 mét, thực bụng rộng từ 8 mét tới 10 mét, trên thành mang những lỗ châu mai. Phía trong thành mang hệ thống liên lạc hào sử dụng để vận động và tiếp tế lúc chống chọi. Ở những nơi xung yếu đều mang công sự vững chắc. Những ngôi đình của ba làng được biến thành những chốt đóng quân, nối với nhau bằng hệ thống liên lạc hào, mang thể tương trợ nhau.

Được sự ủng hộ của nhân dân địa phương, cứ điểm Ba Đình được xây dựng và hoàn thành chỉ trong Một tháng.

Ngoài Ba Đình là căn cứ chính, còn mang một số căn cứ tương trợ ngoại vi như Phi Lại, Quảng Hóa, Mã Cao…do Cao Điển, Trấn Xuân Soạn, Hà Văn Mao đứng đầu; trong đó căn cứ Mã Cao mang tầm quan yếu đặc trưng, là nơi nghĩa quân rút về đóng giữ lúc căn cứ Ba Đình bị phá vỡ.

Nghĩa quân Ba Đình mang khoảng 300 người, bao gồm cả người Kinh, người Thái, người Mường. Họ tự trang bị những loại vũ khí thông thường như: súng hỏa mai, gươm, giáo, cung, nỏ. Đông đảo nhân dân địa phương tham gia vào những đội vận chuyển lương thực, nuôi quân, tải thương…Hoạt động chủ yếu của nghĩa quân là chặn đánh những đoàn xe tải của địch và tập kích những toán lính trên phố hành quân.

Để ứng phó lại, tháng 12-1886, thực dân Pháp tập trung 500 quân, mở cuộc tiến công vào căn cứ Ba Đình, nhưng thất bại.

Ngày 6-1-1887, Pháp lại huy động khoảng 2 500 quân, dưới sự chỉ huy của Đại ta Brít-xô, mang pháo binh yểm trợ, bủa vây căn cứ, rồi lấn dần từng bước.

Cuộc đấu đấu diễn ra khốc liệt. Cả hai đều bị thương vong rất nhiều. Quân Pháp sử dụng vòi rồng phun dầu đốt cháy những lũy tre, song song tập trung đại chưng bắn dồn dập vào căn cứ. Trước sức mạnh áp đảo của giặc, lực lượng nghĩa quân bị tiêu hao rất nhiều.Đêm 20-1-1887, họ phải mở đường rút lên Mã Cao. Sáng 21-1, chiếm được căn cứ, thực dân Pháp điên cuồng đốt phá và sau đó ra lệnh xóa tên ba làng Thượng Thọ , Mậu Thịnh, Mĩ Khê trên bản đồ hành chính.

Nghĩa quân rút về Ma Cao, cầm cự được một thời kì, rồi bị đẩy lên miền Tây Thanh Hóa và sát nhập với đội nghĩa quân của Cầm Bá Thước.

Trong cuộc đấu đấu này, nhiều thủ lĩnh  nghĩa quân đã hi sinh như Nguyễn Khế, Hoàng Bật Đạt; người phải chạy sang Trung Quốc như Trần Xuân Soạn; người phải tự sát như Phạm Bành, Hà Văn Mao, Đinh Công Tráng thoát khỏi tay giặc và tiếp tục gây dựng lại phong trào. Nhưng tới mùa hè năm 1887, ông cũng bị giặc Pháp bắt và giết thịt hại. Tới đây, khởi nghĩa Ba Đình hoàn toàn tan rã.

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1896)

Hương Khê là một quận miền núi phía tây tỉnh Hà Tĩnh, nơi đây mang đại bản doanh của một cuộc khởi nghĩa to, quy mô lan rộng cả 4 tỉnh Bắc Trung Kì, kéo dài từ năm 1885 tới năm 1896.

Lãnh tụ cuộc khởi tức thị Phan Đình Phùng.

Phan Đình Phùng sinh năm 1847, quê ở làng Đồng Thái (nay thuộc xã Tùng Anh), Đức Thọ, Hà Tĩnh. Năm 1877, ông thi đỗ Đinh nguyên Tiến sĩ, từng làm quan Ngự sử trong triều đình. Với bản tính cương trực, ông phản đối việc Tôn Thất Thuyết truất phế bỏ Dục Đức, lập Hiệp Hòa làm vua, vì vậy đã bị cất chức đuổi về quê. Tuy vậy, lúc Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra vùng Hà Tĩnh, ông vẫn tới yết kiến và được giao trọng trách tổ chức phong trào chống Pháp ngay tại quê nhà.

Từ năm 1885 tới năm 1888 là giai đoạn chuẩn bị lực lượng, xây dựng cơ sở vật chất chống chọi của nghĩa quân. Được Phan Đình Phùng giao nhiệm vụ, Cao Thắng đã tích cực chiêu tập quân sĩ, trang bị, huấn luyện và xây dựng căn cứ thuộc rừng núi những tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Ông đã cùng những thợ rèn làng Trung Lương và Vân Chàng  (Đức Thọ) nghiên cứu  chế tạo thành công súng trường theo mẫu của Pháp.

Từ năm 1888 tới năm 1896, nghĩa quân bước vào giai đoạn chống chọi quyết liệt.

Sau một thời kì ra Bắc, tìm cách liên lạc với những sĩ phu, văn thân, Phan Đình Phùng trở về Hà Tĩnh, cùng Cao Thắng trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa.

Nghĩa quân Hương Khê được chế thành 15 quân thứ, đặt dưới sự chỉ huy của những tướng soái tài hoa. Đại bản doanh cuộc khởi nghĩa đặt tại núi Vụ Quang quẻ.

Từ đầu năm 1889, nghĩa quân đẩy mạnh hoạt động và liên tục mở những cuộc tập kích, đẩy lui cuộc hành quân càn quét của địch.

Nhiều trận đánh nổi tiếng đã diễn ra, như trận tiến công đồn Trường Lưu (5-1890), trận tập kích thị xã Hà Tĩnh (8-1892) phóng thích 700 tù chính trị,…Nhưng trong trận tiến công đồn Nu (Thanh Chương) trên phố tiến quân về tỉnh lị Nghệ An, Cao Thắng đã bị trúng đạn và hi sinh năm 29 tuổi. Đây là một tổn thất to của nghĩa quân.

Trước sức mạnh áp đảo của giặc, nghĩa quân vẫn kiên trì chống chọi. Ngày 17-10-1894, họ giành được thắng lợi to trong trận phục kích địch ở núi Vụ Quang quẻ, hàng chục tên giặc đã bị xoá sổ.

Sau trận đánh này, đội quân tay sai của Pháp do Nguyễn Thân chỉ huy tiếp tục tổ chức cuộc vây hãm núi Vụ Quang quẻ. Nghĩa quân bị triệt đường kế tiếp, quân số sút giảm nhiều. Trong một trận ác chiến, Phan Đình Phùng bị thương nặng và hi sinh ngày 28-12-1895. Năm 1896, những thủ lĩnh cuối cùng của cuộc khởi nghĩa tuần tự rơi vào tay Pháp.

Cuộc khởi nghĩa Hương Khê sau hơn 10 năm tồn tại tới đây kết thúc. Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.

Cuộc khởi nghĩa bị thất bại bởi nhiều nguyên nhân, trong đó mang những hạn chế về đường lối, phương pháp tổ chức và lãnh đạo.

4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913)

Ngoài những cuộc khởi nghĩa nổ ra dưới ngọn cờ Cần Vương, vào những năm cuối thế kỉ XIX còn xuất hiện nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân và nhân dân những dân tộc ở miền núi chống chính sách cướp bóc và bình định quân sự của thực dân Pháp. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Yên Thế.

Yên Thế là vùng bán sơ địa ở phía tây bắc tỉnh Bắc Giang. Vào giữa thế kỉ XIX, do tình trạng suy sụp của nền nông nghiệp nước ta, tại đây đã hình thành những xóm làng của nông dân nghèo từ những nơi tụ họp về. Họ nương tựa vào nhau để sinh sống và chống lại những thế lực từ bên ngoài đe dọa.

Lúc thực dân Pháp chiếm Bắc Kì, chúng đưa quân lên bình định cả vùng Yên Thế. Để bảo vệ cuộc sống của mình, nông dân ở đây đã đứng lên tự vệ.

Hoạt động của nghĩa quân Yên Thế mang thể chia làm 4 giai đoạn:

Giai đoạn từ năm 1884 tới năm 1892

Tại vùng Yên Thế mang hàng chục toán quân chống Pháp hoạt động riêng lẻ, đặt dưới sự chỉ huy của những thủ lĩnh khác nhau. Thủ lĩnh mang uy tín nhất lúc đó là Đề Nắm đã lãnh đạo nghĩa quân đẩy lùi nhiều trận càn quét của quân Pháp vào khu vực Cao Thượng, Hố Chuối. Tới năm 1891, nghĩa quân làm chủ một vùng rộng to và mở rộng hoạt động sang Phủ Lạng Thương (vùng thành thị trấn Bắc Giang ngày nay).

Trước những đợt tiến công, càn quét mới của giặc, nghĩa quân phải rút dần lên vùng Bắc Yên Thế xây dựng, củng cố hệ thống công sự phòng thủ.

Tháng 3-1892, Pháp huy động khoảng 2 200 quân, gồm nhiều binh chủng ồ ạt tiến công vào căn cú của nghĩa quân. Lực lượng nghĩa quân bị tổn thất nặng, nhiều người bị địch bắt và giết thịt hại, một số phải ra hàng. Đề Nắm bị sát hại vào tháng 4-1892.

Giai đoạn từ năm 1893 tới năm 1897

Lúc này Đề Thám (Hoàng Hoa Thám) trở thành thủ lĩnh vô thượng của cuộc khởi nghĩa.

Hoàng Hoa Thám tên thật là Trương Văn Thám, quê ở Tiên Lữ (Hưng Yên), theo gia đình lên làm ăn ở Sơn Tây sau sang Yên Thế (Bắc Giang) sinh sống.

Sau lúc Đề Nắm hi sinh, ông tập hợp những toán quân binh còn sót lại, mở rộng địa bàn hoạt động.

Trong bối cảnh phong trào kháng chiến cả nước bị đàn áp dữ dội, nhiều cuộc khởi nghĩa đã thất bại, Đề Thám phải tìm cách giảng hòa với Pháp để mang thời kì củng cố lực lượng. Tháng 10-1894, theo thỏa thuận giữa hai bên, quân Pháp phải rút khỏi Yên Thế, Đề Thám được cai quản bốn tổng: Yên Lễ, Mục Sơn, Nhã Nam, Hữu Thượng. Nhưng cuộc hòa hoãn kéo dài chưa được bao lâu thì Pháp bội  ước, lại tổ chức tiến công (11-1895). Nghĩa quân phải chia nhỏ thành từng toán, trà trộn vào dân để hoạt động.

Nhằm bảo toàn lực lượng, lại biết được ý đồ của Pháp đang muốn kết thúc xung đột để tiến hành khai thác thuộc địa, Đề Thám xin giảng hòa lần thứ hai (12-1897). Để được hòa hoãn lần này, Đề Thám phải tuân thủ những điều kiện ngặt nghèo do Pháp đặt ra, như nộp vũ khí, thường xuyên trình diện chính quyền thực dân. Ngoài mặt, Đề Thám tỏ ra phục tùng, nhưng bên trong thì ngấm ngầm chuẩn bị lực lượng chống Pháp.

Giai đoạn từ năm 1898 tới năm 1908

Tranh thủ thời kì hòa hoãn kéo dài, Đề Thám cho nghĩa quân vừa sản xuất, vừa tích cực tập dượt quân sự tại đồn điền Phồn Xương. Đội quân của ông tuy ko đông (khoảng 200 người) nhưng rất tinh nhuệ, thiện chiến. Căn cứ vào Yên Thế trở thành nơi tụ hội của những nghĩa sĩ yêu nước từ khắp nơi kéo về (từ Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Hưng Yên, Hải Dương…)

Giai đoạn từ năm 1909 tới năm 1913

Sau vụ đầu độc lính Pháp ở Hà nội năm 1908, thực dân Pháp quyết định mở cuộc tiến công nhằm xoá sổ bằng được phong trào nông dân Yên Thế. Nghĩa quân trải qua những tháng ngày gian khổ, phải di chuyển liên tục từ nơi này sang nơi khác. Nhiều thủ lĩnh đã hi sinh, một số phải ra hàng. Tới tháng 2-1913, lúc Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.

Trước lúc đi vào Hướng dẫn Giải bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 chúng ta hãy trả lời nghi vấn thảo luận giữa bài trên lớp sau đây:

Thảo luận

1. Trả lời nghi vấn thảo luận bài 21 trang 125 sgk Lịch sử 11

Phong trào Cần Vương bùng nổ trong hoàn cảnh nào?

Trả lời:

Hoàn cảnh bùng nổ Phong trào Cần Vương:

– Sau hai Hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt, Pháp đã hoàn thành về cơ bản cuộc xâm lược Việt Nam, thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kì và Trung Kì.

– Phái chủ chiến trong triều đình Huế, đại diện là Tôn Thất Thuyết thẳng cánh hành động, truất phế bỏ những ông vua thân Pháp, đưa Hàm Nghi lên ngôi, bí mật xây dựng sơn phòng, tích trữ lương thảo và vũ khí để chuẩn bị chống chọi.

– Hôm mai 4 rạng ngày 5-7-1885, Tôn Thất Thuyết hạ lệnh tiến công Pháp tại đồn Mang Cá, toà Khâm sứ. Cuộc đấu đấu diễn ra vô cùng khốc liệt. Pháp phản công, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi chạy ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị).

– Ngày 13-7-1885, Tôn Thất Thuyết mượn danh vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương kêu gọi văn thân, sĩ phu, nhân dân cả nước đứng lên vì vua mà kháng chiến.

⟹ Phong trào Cần Vương bùng nổ.

2. Trả lời nghi vấn thảo luận bài 21 trang 128 sgk Lịch sử 11

Tóm tắt diễn biến Hai giai đoạn của phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX và rút ra đặc điểm của mỗi giai đoạn?

Trả lời:

3. Trả lời nghi vấn thảo luận bài 21 trang 129 sgk Lịch sử 11

Trình bày diễn biến chính của khởi nghĩa Bãi Sậy?

Trả lời:

– Trong những năm 1883 – 1885, địa bàn hoạt động của nghĩa quân chỉ hạn chế trong vùng Bãi Sậy.

– Từ năm 1885 tới cuối năm 1887, nghĩa quân đẩy lùi nhiều cuộc càn quét của Pháp ở vùng Văn Giang, Khoái Châu và vùng căn cứ Hai Sông. Nhiều trận đánh diễn ra khốc liệt trên khu vực những tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình, Quảng Yên.

– Từ năm 1888, nghĩa quân bước vào giai đoạn chống chọi quyết liệt. Quân Pháp tiến hành đàn áp man rợ, nghĩa quân chống chọi rất dũng cảm, nhưng lực lượng ngày càng sút giảm và rơi dần vào thế bị bủa vây, cô lập.

– Tháng 7-1889, Nguyễn Thiện Thuật phải lánh sang Trung Quốc. Phong trào tiếp tục một thời kì rồi tan rã vào năm 1892.

4. Trả lời nghi vấn thảo luận bài 21 trang 131 sgk Lịch sử 11

– Mô tả cấu trúc của căn cứ Ba Đình?

– Trình bày diễn biến của khởi nghĩa Ba Đình?

Trả lời:

♦ Cấu trúc của căn cứ Ba Đình:

– Cứ điểm Ba Đình được xây dựng ở ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (thuộc quận Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa), do Phạm Bành và Đinh Công Tráng chỉ huy.

– Nghĩa quân đã xây dựng một căn cứ vững chắc. Bao bọc xung quanh căn cứ là lũy tre dày đặc và một hệ thống hào rộng, rồi tới lớp thành đất cao tới 3 mét, thực bụng rộng từ 8 mét tới 10 mét, trên thành mang những lỗ châu mai. Phía trong thành mang hệ thống liên lạc hào sử dụng để vận động và tiếp tế lúc chống chọi.

– Ở những nơi xung yếu đều mang công sự vững chắc. Những ngôi đình của ba làng được biến thành những chốt đóng quân, nối với nhau bằng hệ thống liên lạc hào, mang thể tương trợ nhau.

⟹ Nhận xét:

– Điểm mạnh:

+ Ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê tạo thành thế chân kiềng, mang thể phối hợp tương trợ nhau trong chống chọi.

+ Hệ thống liên lạc thuận lợi, thuận lợi đi lại.

+ Địa thế thuận lợi để xây dựng một chiến tuyến phòng thủ kiên cố: phía ngoài là ruộng lúa, lũy tre dày, vùng ngập nước, bên trong là xóm làng, công sự.

+ Là cứ điểm được xây dựng công phu, mang khả năng phòng thủ tốt, đảm bảo cho nghĩa quân mang thể tác chiến linh hoạt và hạn chế tới mức thấp nhất tổn thất mang thể xảy ra.

– Điểm yếu: căn cứ Ba Đình dễ bị cô lập, khó ứng cứu, ko thể sử dụng cách đánh du kích, chỉ mang thể đánh công kiên.

♦ Diễn biến khởi nghĩa Ba Đình:

– Năm 1886, cứ điểm Ba Đình được xây dựng, do Phạm Bành và Đinh Công Tráng chỉ huy.

– Nghĩa quân chặn đánh những đoàn vận tải của địch, và tập kích những toán lính trên phố hành quân.

– Tháng 12-1886, 500 quân Pháp tiến công vào căn cứ Ba Đình, nhưng thất bại.

– Ngày 6-1-1887, Pháp huy động 2 500 quân, mang pháo binh yểm trợ, bủa vây căn cứ. Cuộc đấu đấu diễn ra khốc liệt.

– Đêm 20-1-1887, nghĩa quân rút lên Mã Cao. Sáng 21-1, quân Pháp chiếm được căn cứ.

– Nghĩa quân cầm cự được một thời kì. Tới giữa năm 1887, khởi nghĩa Ba Đình hoàn toàn tan rã.

5. Trả lời nghi vấn thảo luận bài 21 trang 133 sgk Lịch sử 11

– Tóm tắt những giai đoạn phát triển của khởi nghĩa Hương Khê.

– Vì sao khởi nghĩa Hương Khê được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?

Trả lời:

♦ Diễn biễn cuộc khởi nghĩa Hương Khê được chia làm Hai giai đoạn:

– Từ năm 1885 – 1888: giai đoạn chuẩn bị lực lượng, xây dựng cơ sở vật chất chống chọi của nghĩa quân.

Được Phan Đình Phùng giao nhiệm vụ, Cao Thắng đã tích cực chiêu tập quân sĩ, trang bị, huấn luyện và xây dựng căn cứ thuộc rừng núi những tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

– Từ năm 1888 – 1896: giai đoạn chống chọi quyết liệt.

+ Dựa vào vùng rừng núi hiểm trở, mang sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ, nghĩa quân đã đẩy lui nhiều cuộc hành quân càn quét của địch.

+ Để ứng phó Pháp tập trung quân lực và xây dựng một hệ thống đồn, bốt nhằm bủa vây, cô lập nghĩa quân. Đồng thời chúng mở nhiều cuộc tiến công quy mô vào căn cứ chính Nghìn Trươi.

+ Nghĩa quân phải chống chọi trong điều kiện ngày càng gian khổ hơn, lực lượng suy yếu dần.

+ Sau lúc Phan Đình Phùng hi sinh (28-12-1895), cuộc khởi nghĩa được duy trì thêm một thời kì dài rồi tan rã.

♦ Nói khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương, vì:

– Quy mô, địa bàn hoạt động rộng to, gồm 4 tỉnh Bắc Trung Kì: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

– Trình độ tổ chức quy củ: gồm 15 quân thứ, mỗi quân thứ mang từ 100 tới 500 người do những tướng soái tài hoa chỉ huy.

– Thời kì tồn tại dài nhất trong những cuộc khởi nghĩa của phong trào Cần Vương (10 năm từ năm 1885 tới năm 1896)

– Phương thức tác chiến: tiến hành chiến tranh du kích nhưng hình thức phong phú, linh hoạt. Nghĩa quân đã tự chế tạo được súng trường.

– Khởi nghĩa thất bại đánh dấu mốc kết thúc của phong trào đấu tranh chống Pháp dưới ngọn cờ Cần Vương.

6. Trả lời nghi vấn thảo luận bài 21 trang 135 sgk Lịch sử 11

Tóm tắt những giai đoạn phát triển của khởi nghĩa Yên Thế từ năm 1884 tới 1913?

Trả lời:

Hoạt động của nghĩa quân Yên Thế chia làm 4 giai đoạn:

– Giai đoạn thứ nhất, từ 1884 – 1892:

+ Tại vùng Yên Thế mang hàng chục toán quân chống Pháp hoạt động riêng lẻ, đặt dưới sự chỉ huy của những thủ lĩnh khác nhau, thủ lĩnh mang uy tín nhất lúc đó là Đề.

+ Năm 1891, nghĩa quân của Đề Nắm làm chủ một vùng rộng to và mở rộng hoạt động sang Phủ Lạng Thương (vùng thành thị trấn Bắc Giang ngày nay).

+ Tháng 3-1892, Pháp huy động quân, ồ ạt tiến công vào căn cứ của nghĩa quân. Lực lượng nghĩa quân bị tổn thất nặng, nhiều người bị địch bắt và giết thịt hại, một số phải ra hàng.

– Giai đoạn thứ hai, từ 1893 – 1897:

+ Sau lúc Đề Nắm hi sinh, Hoàng Hoa Thám (Đề Thám) tập hợp những toán quân binh còn sót lại, mở rộng địa bàn hoạt động.

+ Trong bối cảnh khó khăn, Đề Thám phải giảng hòa với Pháp để mang thời kì củng cố lực lượng.

+ Tháng 10-1894, theo thỏa thuận giữa hai bên, quân Pháp rút khỏi Yên Thế, Đề Thám được cai quản bốn tổng: Yên Lễ, Mục Sơn, Nhã Nam, Hữu Thượng. Nhưng sau đó Pháp bội  ước, tổ chức tiến công lại (11-1895). Nghĩa quân phải chia nhỏ thành từng toán, trà trộn vào dân để hoạt động.

+ Nhằm bảo toàn lực lượng, Đề Thám xin giảng hòa lần thứ hai (12-1897). Ngoài mặt, Đề Thám tỏ ra phục tùng, nhưng bên trong thì ngấm ngầm chuẩn bị lực lượng chống Pháp.

– Giai đoạn từ 1898 – 1908:

+ Tranh thủ thời kì hòa hoãn, Đề Thám cho nghĩa quân vừa sản xuất, vừa tích cực tập dượt quân sự chuẩn bị chống chọi.

+ Căn cứ Yên Thế trở thành nơi tụ hội của những nghĩa sĩ yêu nước từ khắp nơi kéo về (từ Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Hưng Yên, Hải Dương…)

– Giai đoạn từ 1909 – 1913:

+ Nội năm 1908, thực dân Pháp mở cuộc tiến công nhằm xoá sổ bằng được phong trào nông dân Yên Thế.

+ Tháng 2-1913, lúc Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.

Dưới đây là Hướng dẫn Giải bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11. Những bạn hãy đọc kỹ đầu bài trước lúc giải nhé!

Thắc mắc và bài tập

Giaibaisgk.com giới thiệu với những bạn đầy đủ phương pháp trả lời nghi vấn và bài tập lịch sử 11 kèm câu trả lời chi tiết nghi vấn và bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 của Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX trong Chương I. Việt Nam từ năm 1858 tới cuối thế kỉ XIX của Phần ba. Lịch sử Việt Nam (1858 – 1918) cho những bạn tham khảo. Nội dung chi tiết câu trả lời từng nghi vấn và bài tập những bạn xem dưới đây:

1. Giải bài tập Một bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Cách tổ chức và chống chọi của nghĩa quân Bãi Sậy mang những điểm gì khác với nghĩa quân Ba Đình?

Trả lời:

2. Giải bài tập Hai bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Lập bảng hệ thống tri thức về những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương theo mẫu sau:

Trả lời:

3. Giải bài tập 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Khởi nghĩa Yên Thế mang những đặc điểm nào khác so với những cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương chống Pháp?

Trả lời:

Bảng so sánh phong trào Cần Vương và khởi nghĩa nông dân Yên Thế:

Bài trước:

• Giải bài tập Một Hai bài 20 trang 123 sgk Lịch sử 11

Bài tiếp theo:

• Giải bài tập Một Hai bài 22 trang 140 sgk Lịch sử 11

• Những bài Lịch sử 11 khác
• Để học tốt môn Toán lớp 11
• Để học tốt môn Vật lí lớp 11
• Để học tốt môn Sinh vật học lớp 11
• Để học tốt môn Ngữ văn lớp 11
• Để học tốt môn Địa lí lớp 11
• Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 11
• Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 11 thí điểm
• Để học tốt môn Tin học lớp 11
• Để học tốt môn GDCD lớp 11

Chúc những bạn làm bài tốt cùng giải bài tập sgk lịch sử lớp 11 với trả lời nghi vấn và bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11!

“Bài tập nào khó đã mang giaibaisgk.com“