Giải bài tập 1 2 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Hướng dẫn Trả lời thắc mắc Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX, sách giáo khoa Lịch sử lớp 11. Nội dung trả lời thắc mắc và bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 bao gồm đầy đủ tri thức lý thuyết và bài tập sở hữu trong SGK để giúp những em học tốt môn lịch sử lớp 11.

Lý thuyết

I – Phong trào Cần Vương bùng nổ

1. Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong trào Cần vương

a) Nguyên nhân

– Sau hai Hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt, Pháp đã hoàn thành về cơ bản cuộc xâm lược Việt Nam, thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kì và Trung Kì.

– Dựa vào phong trào kháng chiến của nhân dân, phái chủ chiến trong triều đình Huế mà đại diện là Tôn Thất Thuyết thẳng tay hành động, phế truất bỏ những ông vua thân Pháp, đưa Hàm Nghi còn nhỏ tuổi lên ngôi, bí mật xây dựng sơn phòng, tích trữ lương thảo và vũ khí để chuẩn bị đương đầu.

– Pháp tìm mọi cách loại trừ phái chủ chiến vì thế Tôn Thất Thuyết và lực lượng chủ chiến đã ra tay trước.

b) Diễn biến

– Hôm mai 04 rạng ngày 05/07/1885, Tôn Thất Thuyết hạ lệnh tiến công Pháp  tại đồn Mang Cá, toà Khâm sứ. Trận chiến đấu diễn ra vô cùng khốc liệt, song do chuẩn bị thiếu chu đáo cuộc đấu đấu của ta nhanh chóng sút giảm.

– Sáng ngày 06/07, Pháp phản công. Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi và tam cung chạy ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị) .

– Ngày 13/07/1885, Tôn Thất Thuyết mượn danh Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương kêu gọi văn thân, sĩ phu, nhân dân cả nước đứng lên, vì vua mà kháng chiến. Chiếu Cần vương đã thổi bùng phong trào đấu tranh chống Pháp sôi nổi, liên tục kéo dài 12 năm, tới cuối thế kỷ XIX mới kết thúc.

– Hàm Nghi: tên thật là Ưng Lịch, em ruột vua Kiến Phúc. Sau lúc vua Kiến Phúc bị giết thịt, Ưng Lịch mới 13 tuổi được đưa lên ngôi tháng 8/1884. Lúc Huế thất thủ, Tôn Thất Thuyết đã đưa Hàm Nghi cùng tam cung chạy khỏi hoàng thành lên Tân Sở (Quảng Trị). Đạo ngự sở hữu tới hơn 1000 người, sau Hai ngày lên đường đoàn ngự tới Quảng Trị và chia làm Hai đoàn, một đoàn gồm Hoàng thân, quan lại già yếu, phụ nữ, trẻ nhỏ, quay lại Huế. Còn lại theo vua đi xây dựng căn cứ chống pháp. Nhà vua dần dần ý thức được trách nhiệm của một ông vua đang mất nước và quyết  tâm kháng chiến. Hàm Nghi đã phê chuẩn chiếu Cần Vương với trách nhiệm rõ ràng của một ông vua lúc sở hữu ngoại xâm.

2. Những giai đoạn phát triển của phong trào Cần Vương

a) Giai đoạn từ năm 1885 tới năm 1888

– Lãnh đạo: Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết, văn thân, sĩ phu yêu nước.

– Lực lượng: đông đảo nhân dân, sở hữu cả dân tộc thiểu số.

– Địa bàn: rộng to, khắp Bắc và Trung Kì. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Mai Xuân Thưởng ở Bình Định, Đề đốc Tạ Hiện (Thái Bình), Nguyễn Thiện Thuật (Hưng Yên), …

– Cuối năm 1888, do sự phản bội của Trương Quang quẻ Ngọc, vua Hàm Nghi rơi vào tay giặc. Nhà vua đã hiên ngang cự tuyệt mọi sự dụ dỗ của Pháp, chịu án lưu đày sang An-giê-ri (Bắc Phi).

b) Giai đoạn từ năm 1888 tới 1896

– Lãnh đạo: văn thân, sĩ phu yêu nước.

– Địa bàn: Thu hẹp, quy tụ dần thành những trung tâm to, chuyển trọng tâm hoạt động lên vùng trung du và miền núi. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Cao Điển và Tống Duy Tân lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo….

– Năm 1896, phong trào Cần Vương kết thúc.

– Tính chất của phong trào: là phong trào yêu nước chống thực dân Pháp  mang ý thức hệ phong kiến, thể hiện tính dân tộc sâu sắc.

II – Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối thế kỉ XIX

1. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883 – 1892)

Bãi Sậy là vùng lau sậy rậm rạp thuộc những thị xã Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu, Yên Mĩ của tỉnh Hưng Yên. Trong những năm 1883-885, tại đây sở hữu phong trào  kháng Pháp do Đinh Gia Quế lãnh đạo. Địa bàn hoạt động của nghĩa quân chỉ hạn chế trong vùng Bãi Sậy. Từ năm 1885, vai trò lãnh đạo thuộc về Nguyễn Thiện Thuật.

Dựa vào vùng đầm, hồ, lau lách ở khu Bãi Sậy, nghĩa quân đào hào, đắp lũy, đặt nhiều hầm chông, cạm bẫy. Từ đây, nghĩa quân tỏa ra hoạt động ở vùng đồng bằng, khống chế những tuyến đường liên lạc đường bộ Hà Nội-Hải Phòng, Hà Nội-Nam Định, Hà Nội-Bắc Ninh và đường thủy trên sông Thái Bình, sông Hồng, sông Đuống…

Ngoài căn cứ Bãi Sậy, nghĩa quân còn xây dựng căn cứ Hai Sông ở Kinh Môn (Hải Dương) do Đốc Tít (Nguyễn Đức Hiệu) phụ trách.

Nghĩa quân Bãi Sậy ko tổ chức thành những đội quân to mà phiên chế thành những đội quân nhỏ khoảng từ 20 tới 25 người, trang bị vũ khí và trà trộn vào dân để hoạt động.

Từ năm 1885 tới cuối năm 1887, nghĩa quân đấy lùi nhiều cuộc càn quét của Pháp ở cả ba vùng Văn Giang, Khoái Châu và vùng căn cứ Hai Sông. Nhiều trận đánh khốc liệt diễn ra trên khu vực những tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình, Quảng Yên. Sở hữu trận, quân ta xoá sổ tới 40 tên địch, bắt sống chỉ huy.

Từ năm 1888, nghĩa quân bước vào giai đoạn đương đầu quyết liệt. Thực dân Pháp tăng cường quân lực, cho xây dựng hệ thống đồn bốt dày đặc và thực hiện chính sách “ tiêu dùng người Việt trị người Việt” để cô lập nghĩa quân ở căn cứ Bãi Sậy. Nghĩa quân đương đầu rất dũng cảm, nhưng lực lượng ngày càng sút giảm và rơi dần vào thế phong toả, cô lập. Cuối cùng, Nguyễn Thiện Thuật phải lánh sang Trung Quốc (7-1889) và mất tại đó vào năm 1926.

Cuối tháng 7-1889, căn cứ Hai Sông cũng bị Pháp phong toả. Đốc Tít chỉ huy nghĩa quân chống trả quyết liệt, nhưng bị đánh bật khỏi đại bản doanh Trại Sơn. Trong thế cùng, ông phải ra hàng giặc (12-8-1889), sau bị chúng đày sang An-giê-ri.

Những tướng soái còn lại cố duy trì cuộc khởi nghĩa thêm một thời kì. Tới năm 1892, họ về với nghĩa quân Đề Thám ở Yên Thế.

2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886 – 1887)

Cứ điểm Ba Đình được xây dựng ở ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (thuộc thị xã Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa), do Phạm Bành và Đinh Công Tráng chỉ huy.

Tại đây, nghĩa quân đã xây dựng một căn cứ chống Pháp vững chắc. Bao bọc xung quanh căn cứ là lũy tre dày đặc và một hệ thống hào rộng, rồi tới lớp thành đất cao tới 3 mét, chân tình rộng từ 8 mét tới 10 mét, trên thành sở hữu những lỗ châu mai. Phía trong thành sở hữu hệ thống liên lạc hào tiêu dùng để vận động và tiếp tế lúc đương đầu. Ở những nơi xung yếu đều sở hữu công sự vững chắc. Những ngôi đình của ba làng được biến thành những chốt đóng quân, nối với nhau bằng hệ thống liên lạc hào, sở hữu thể tương trợ nhau.

Được sự ủng hộ của nhân dân địa phương, cứ điểm Ba Đình được xây dựng và hoàn thành chỉ trong Một tháng.

Ngoài Ba Đình là căn cứ chính, còn sở hữu một số căn cứ tương trợ ngoại vi như Phi Lại, Quảng Hóa, Mã Cao…do Cao Điển, Trấn Xuân Soạn, Hà Văn Mao đứng đầu; trong đó căn cứ Mã Cao sở hữu tầm quan yếu đặc trưng, là nơi nghĩa quân rút về đóng giữ lúc căn cứ Ba Đình bị phá vỡ.

Nghĩa quân Ba Đình sở hữu khoảng 300 người, bao gồm cả người Kinh, người Thái, người Mường. Họ tự trang bị những loại vũ khí thông thường như: súng hỏa mai, gươm, giáo, cung, nỏ. Đông đảo nhân dân địa phương tham gia vào những đội vận chuyển lương thực, nuôi quân, tải thương…Hoạt động chủ yếu của nghĩa quân là chặn đánh những đoàn xe tải của địch và tập kích những toán lính trên phố hành quân.

Để ứng phó lại, tháng 12-1886, thực dân Pháp tập trung 500 quân, mở cuộc tiến công vào căn cứ Ba Đình, nhưng thất bại.

Ngày 6-1-1887, Pháp lại huy động khoảng 2 500 quân, dưới sự chỉ huy của Đại ta Brít-xô, sở hữu pháo binh yểm trợ, phong toả căn cứ, rồi lấn dần từng bước.

Trận chiến đấu diễn ra khốc liệt. Cả hai đều bị thương vong rất nhiều. Quân Pháp tiêu dùng vòi rồng phun dầu đốt cháy những lũy tre, song song tập trung đại bác bỏ bắn dồn dập vào căn cứ. Trước sức mạnh áp đảo của giặc, lực lượng nghĩa quân bị tiêu hao rất nhiều.Đêm 20-1-1887, họ phải mở đường rút lên Mã Cao. Sáng 21-1, chiếm được căn cứ, thực dân Pháp điên cuồng đốt phá và sau đó ra lệnh xóa tên ba làng Thượng Thọ , Mậu Thịnh, Mĩ Khê trên bản đồ hành chính.

Nghĩa quân rút về Ma Cao, cầm cự được một thời kì, rồi bị đẩy lên miền Tây Thanh Hóa và sát nhập với đội nghĩa quân của Cầm Bá Thước.

Trong cuộc đấu đấu này, nhiều thủ lĩnh  nghĩa quân đã hi sinh như Nguyễn Khế, Hoàng Bật Đạt; người phải chạy sang Trung Quốc như Trần Xuân Soạn; người phải tự sát như Phạm Bành, Hà Văn Mao, Đinh Công Tráng thoát khỏi tay giặc và tiếp tục gây dựng lại phong trào. Nhưng tới mùa hè năm 1887, ông cũng bị giặc Pháp bắt và giết thịt hại. Tới đây, khởi nghĩa Ba Đình hoàn toàn tan rã.

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1896)

Hương Khê là một thị xã miền núi phía tây tỉnh Hà Tĩnh, nơi đây sở hữu đại bản doanh của một cuộc khởi nghĩa to, quy mô lan rộng cả 4 tỉnh Bắc Trung Kì, kéo dài từ năm 1885 tới năm 1896.

Lãnh tụ cuộc khởi tức là Phan Đình Phùng.

Phan Đình Phùng sinh năm 1847, quê ở làng Đồng Thái (nay thuộc xã Tùng Anh), Đức Thọ, Hà Tĩnh. Năm 1877, ông thi đỗ Đinh nguyên Tiến sĩ, từng làm quan Ngự sử trong triều đình. Với bản tính cương trực, ông phản đối việc Tôn Thất Thuyết phế truất bỏ Dục Đức, lập Hiệp Hòa làm vua, vì vậy đã bị cất chức đuổi về quê. Tuy vậy, lúc Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra vùng Hà Tĩnh, ông vẫn tới yết kiến và được giao trọng trách tổ chức phong trào chống Pháp ngay tại quê nhà.

Từ năm 1885 tới năm 1888 là giai đoạn chuẩn bị lực lượng, xây dựng hạ tầng đương đầu của nghĩa quân. Được Phan Đình Phùng giao nhiệm vụ, Cao Thắng đã tích cực chiêu tập quân sĩ, trang bị, huấn luyện và xây dựng căn cứ thuộc rừng núi những tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Ông đã cùng những thợ rèn làng Trung Lương và Vân Chàng  (Đức Thọ) nghiên cứu  chế tạo thành công súng trường theo mẫu của Pháp.

Từ năm 1888 tới năm 1896, nghĩa quân bước vào giai đoạn đương đầu quyết liệt.

Sau một thời kì ra Bắc, tìm cách liên lạc với những sĩ phu, văn thân, Phan Đình Phùng trở về Hà Tĩnh, cùng Cao Thắng trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa.

Nghĩa quân Hương Khê được chế thành 15 quân thứ, đặt dưới sự chỉ huy của những tướng soái tài tình. Đại bản doanh cuộc khởi nghĩa đặt tại núi Vụ Quang quẻ.

Từ đầu năm 1889, nghĩa quân đẩy mạnh hoạt động và liên tục mở những cuộc tập kích, đẩy lui cuộc hành quân càn quét của địch.

Nhiều trận đánh nổi tiếng đã diễn ra, như trận tiến công đồn Trường Lưu (5-1890), trận tập kích thị xã Hà Tĩnh (8-1892) phóng thích 700 tù chính trị,…Nhưng trong trận tiến công đồn Nu (Thanh Chương) trên phố tiến quân về tỉnh lị Nghệ An, Cao Thắng đã bị trúng đạn và hi sinh năm 29 tuổi. Đây là một tổn thất to của nghĩa quân.

Trước sức mạnh áp đảo của giặc, nghĩa quân vẫn kiên trì đương đầu. Ngày 17-10-1894, họ giành được thắng lợi to trong trận phục kích địch ở núi Vụ Quang quẻ, hàng chục tên giặc đã bị xoá sổ.

Sau trận đánh này, đội quân tay sai của Pháp do Nguyễn Thân chỉ huy tiếp tục tổ chức cuộc vây hãm núi Vụ Quang quẻ. Nghĩa quân bị triệt đường kế tiếp, quân số sút giảm nhiều. Trong một trận ác chiến, Phan Đình Phùng bị thương nặng và hi sinh ngày 28-12-1895. Năm 1896, những thủ lĩnh cuối cùng của cuộc khởi nghĩa tuần tự rơi vào tay Pháp.

Cuộc khởi nghĩa Hương Khê sau hơn 10 năm tồn tại tới đây kết thúc. Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.

Cuộc khởi nghĩa bị thất bại bởi nhiều nguyên nhân, trong đó sở hữu những hạn chế về đường lối, phương pháp tổ chức và lãnh đạo.

4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1913)

Ngoài những cuộc khởi nghĩa nổ ra dưới ngọn cờ Cần Vương, vào những năm cuối thế kỉ XIX còn xuất hiện nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân và nhân dân những dân tộc ở miền núi chống chính sách cướp bóc và bình định quân sự của thực dân Pháp. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Yên Thế.

Yên Thế là vùng bán sơ địa ở phía tây bắc tỉnh Bắc Giang. Vào giữa thế kỉ XIX, do tình trạng suy sụp của nền nông nghiệp nước ta, tại đây đã hình thành những xóm làng của nông dân nghèo từ những nơi tụ họp về. Họ nương tựa vào nhau để sinh sống và chống lại những thế lực từ bên ngoài đe dọa.

Lúc thực dân Pháp chiếm Bắc Kì, chúng đưa quân lên bình định cả vùng Yên Thế. Để bảo vệ cuộc sống của mình, nông dân ở đây đã đứng lên tự vệ.

Hoạt động của nghĩa quân Yên Thế sở hữu thể chia làm 4 giai đoạn:

Giai đoạn từ năm 1884 tới năm 1892

Tại vùng Yên Thế sở hữu hàng chục toán quân chống Pháp hoạt động riêng lẻ, đặt dưới sự chỉ huy của những thủ lĩnh khác nhau. Thủ lĩnh sở hữu uy tín nhất lúc đó là Đề Nắm đã lãnh đạo nghĩa quân đẩy lùi nhiều trận càn quét của quân Pháp vào khu vực Cao Thượng, Hố Chuối. Tới năm 1891, nghĩa quân làm chủ một vùng rộng to và mở rộng hoạt động sang Phủ Lạng Thương (vùng thành phường Bắc Giang ngày nay).

Trước những đợt tiến công, càn quét mới của giặc, nghĩa quân phải rút dần lên vùng Bắc Yên Thế xây dựng, củng cố hệ thống công sự phòng thủ.

Tháng 3-1892, Pháp huy động khoảng 2 200 quân, gồm nhiều binh chủng ồ ạt tiến công vào căn cú của nghĩa quân. Lực lượng nghĩa quân bị tổn thất nặng, nhiều người bị địch bắt và giết thịt hại, một số phải ra hàng. Đề Nắm bị sát hại vào tháng 4-1892.

Giai đoạn từ năm 1893 tới năm 1897

Lúc này Đề Thám (Hoàng Hoa Thám) trở thành thủ lĩnh vô thượng của cuộc khởi nghĩa.

Hoàng Hoa Thám tên thật là Trương Văn Thám, quê ở Tiên Lữ (Hưng Yên), theo gia đình lên làm ăn ở Sơn Tây sau sang Yên Thế (Bắc Giang) sinh sống.

Sau lúc Đề Nắm hi sinh, ông tập hợp những toán quân binh còn sót lại, mở rộng địa bàn hoạt động.

Trong bối cảnh phong trào kháng chiến cả nước bị đàn áp dữ dội, nhiều cuộc khởi nghĩa đã thất bại, Đề Thám phải tìm cách giảng hòa với Pháp để sở hữu thời kì củng cố lực lượng. Tháng 10-1894, theo thỏa thuận giữa hai bên, quân Pháp phải rút khỏi Yên Thế, Đề Thám được cai quản bốn tổng: Yên Lễ, Mục Sơn, Nhã Nam, Hữu Thượng. Nhưng cuộc hòa hoãn kéo dài chưa được bao lâu thì Pháp bội  ước, lại tổ chức tiến công (11-1895). Nghĩa quân phải chia nhỏ thành từng toán, trà trộn vào dân để hoạt động.

Nhằm bảo toàn lực lượng, lại biết được ý đồ của Pháp đang muốn kết thúc xung đột để tiến hành khai thác thuộc địa, Đề Thám xin giảng hòa lần thứ hai (12-1897). Để được hòa hoãn lần này, Đề Thám phải tuân thủ những điều kiện ngặt nghèo do Pháp đặt ra, như nộp vũ khí, thường xuyên trình diện chính quyền thực dân. Kiểu dáng, Đề Thám tỏ ra phục tùng, nhưng bên trong thì ngấm ngầm chuẩn bị lực lượng chống Pháp.

Giai đoạn từ năm 1898 tới năm 1908

Tranh thủ thời kì hòa hoãn kéo dài, Đề Thám cho nghĩa quân vừa sản xuất, vừa tích cực tập luyện quân sự tại đồn điền Phồn Xương. Đội quân của ông tuy ko đông (khoảng 200 người) nhưng rất tinh nhuệ, thiện chiến. Căn cứ vào Yên Thế trở thành nơi tụ hội của những nghĩa sĩ yêu nước từ khắp nơi kéo về (từ Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Hưng Yên, Hải Dương…)

Giai đoạn từ năm 1909 tới năm 1913

Sau vụ đầu độc lính Pháp ở Hà nội năm 1908, thực dân Pháp quyết định mở cuộc tiến công nhằm xoá sổ bằng được phong trào nông dân Yên Thế. Nghĩa quân trải qua những tháng ngày gian khổ, phải di chuyển liên tục từ nơi này sang nơi khác. Nhiều thủ lĩnh đã hi sinh, một số phải ra hàng. Tới tháng 2-1913, lúc Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.

Trước lúc đi vào Hướng dẫn Giải bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 chúng ta hãy trả lời thắc mắc thảo luận giữa bài trên lớp sau đây:

Thảo luận

1. Trả lời thắc mắc thảo luận bài 21 trang 125 sgk Lịch sử 11

Phong trào Cần Vương bùng nổ trong hoàn cảnh nào?

Trả lời:

Hoàn cảnh bùng nổ Phong trào Cần Vương:

– Sau hai Hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt, Pháp đã hoàn thành về cơ bản cuộc xâm lược Việt Nam, thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kì và Trung Kì.

– Phái chủ chiến trong triều đình Huế, đại diện là Tôn Thất Thuyết thẳng tay hành động, phế truất bỏ những ông vua thân Pháp, đưa Hàm Nghi lên ngôi, bí mật xây dựng sơn phòng, tích trữ lương thảo và vũ khí để chuẩn bị đương đầu.

– Hôm mai 4 rạng ngày 5-7-1885, Tôn Thất Thuyết hạ lệnh tiến công Pháp tại đồn Mang Cá, toà Khâm sứ. Trận chiến đấu diễn ra vô cùng khốc liệt. Pháp phản công, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi chạy ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị).

– Ngày 13-7-1885, Tôn Thất Thuyết mượn danh vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương kêu gọi văn thân, sĩ phu, nhân dân cả nước đứng lên vì vua mà kháng chiến.

⟹ Phong trào Cần Vương bùng nổ.

2. Trả lời thắc mắc thảo luận bài 21 trang 128 sgk Lịch sử 11

Tóm tắt diễn biến Hai giai đoạn của phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX và rút ra đặc điểm của mỗi giai đoạn?

Trả lời:

3. Trả lời thắc mắc thảo luận bài 21 trang 129 sgk Lịch sử 11

Trình bày diễn biến chính của khởi nghĩa Bãi Sậy?

Trả lời:

– Trong những năm 1883 – 1885, địa bàn hoạt động của nghĩa quân chỉ hạn chế trong vùng Bãi Sậy.

– Từ năm 1885 tới cuối năm 1887, nghĩa quân đẩy lùi nhiều cuộc càn quét của Pháp ở vùng Văn Giang, Khoái Châu và vùng căn cứ Hai Sông. Nhiều trận đánh diễn ra khốc liệt trên khu vực những tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Thái Bình, Quảng Yên.

– Từ năm 1888, nghĩa quân bước vào giai đoạn đương đầu quyết liệt. Quân Pháp tiến hành đàn áp man di, nghĩa quân đương đầu rất dũng cảm, nhưng lực lượng ngày càng sút giảm và rơi dần vào thế bị phong toả, cô lập.

– Tháng 7-1889, Nguyễn Thiện Thuật phải lánh sang Trung Quốc. Phong trào tiếp tục một thời kì rồi tan rã vào năm 1892.

4. Trả lời thắc mắc thảo luận bài 21 trang 131 sgk Lịch sử 11

– Mô tả cấu trúc của căn cứ Ba Đình?

– Trình bày diễn biến của khởi nghĩa Ba Đình?

Trả lời:

♦ Cấu trúc của căn cứ Ba Đình:

– Cứ điểm Ba Đình được xây dựng ở ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (thuộc thị xã Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa), do Phạm Bành và Đinh Công Tráng chỉ huy.

– Nghĩa quân đã xây dựng một căn cứ vững chắc. Bao bọc xung quanh căn cứ là lũy tre dày đặc và một hệ thống hào rộng, rồi tới lớp thành đất cao tới 3 mét, chân tình rộng từ 8 mét tới 10 mét, trên thành sở hữu những lỗ châu mai. Phía trong thành sở hữu hệ thống liên lạc hào tiêu dùng để vận động và tiếp tế lúc đương đầu.

– Ở những nơi xung yếu đều sở hữu công sự vững chắc. Những ngôi đình của ba làng được biến thành những chốt đóng quân, nối với nhau bằng hệ thống liên lạc hào, sở hữu thể tương trợ nhau.

⟹ Nhận xét:

– Điểm mạnh:

+ Ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê tạo thành thế chân kiềng, sở hữu thể phối hợp tương trợ nhau trong đương đầu.

+ Hệ thống liên lạc thuận lợi, tiện lợi đi lại.

+ Địa thế thuận lợi để xây dựng một chiến tuyến phòng thủ kiên cố: phía ngoài là ruộng lúa, lũy tre dày, vùng ngập nước, bên trong là xóm thôn, công sự.

+ Là cứ điểm được xây dựng công phu, sở hữu khả năng phòng thủ tốt, đảm bảo cho nghĩa quân sở hữu thể tác chiến linh hoạt và hạn chế tới mức thấp nhất tổn thất sở hữu thể xảy ra.

– Điểm yếu: căn cứ Ba Đình dễ bị cô lập, khó ứng cứu, ko thể sử dụng cách đánh du kích, chỉ sở hữu thể đánh công kiên.

♦ Diễn biến khởi nghĩa Ba Đình:

– Năm 1886, cứ điểm Ba Đình được xây dựng, do Phạm Bành và Đinh Công Tráng chỉ huy.

– Nghĩa quân chặn đánh những đoàn vận tải của địch, và tập kích những toán lính trên phố hành quân.

– Tháng 12-1886, 500 quân Pháp tiến công vào căn cứ Ba Đình, nhưng thất bại.

– Ngày 6-1-1887, Pháp huy động 2 500 quân, sở hữu pháo binh yểm trợ, phong toả căn cứ. Trận chiến đấu diễn ra khốc liệt.

– Đêm 20-1-1887, nghĩa quân rút lên Mã Cao. Sáng 21-1, quân Pháp chiếm được căn cứ.

– Nghĩa quân cầm cự được một thời kì. Tới giữa năm 1887, khởi nghĩa Ba Đình hoàn toàn tan rã.

5. Trả lời thắc mắc thảo luận bài 21 trang 133 sgk Lịch sử 11

– Tóm tắt những giai đoạn phát triển của khởi nghĩa Hương Khê.

– Vì sao khởi nghĩa Hương Khê được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?

Trả lời:

♦ Diễn biễn cuộc khởi nghĩa Hương Khê được chia làm Hai giai đoạn:

– Từ năm 1885 – 1888: giai đoạn chuẩn bị lực lượng, xây dựng hạ tầng đương đầu của nghĩa quân.

Được Phan Đình Phùng giao nhiệm vụ, Cao Thắng đã tích cực chiêu tập quân sĩ, trang bị, huấn luyện và xây dựng căn cứ thuộc rừng núi những tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

– Từ năm 1888 – 1896: giai đoạn đương đầu quyết liệt.

+ Dựa vào vùng rừng núi hiểm trở, sở hữu sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ, nghĩa quân đã đẩy lui nhiều cuộc hành quân càn quét của địch.

+ Để ứng phó Pháp tập trung quân lực và xây dựng một hệ thống đồn, bốt nhằm phong toả, cô lập nghĩa quân. Đồng thời chúng mở nhiều cuộc tiến công quy mô vào căn cứ chính Nghìn Trươi.

+ Nghĩa quân phải đương đầu trong điều kiện ngày càng gian khổ hơn, lực lượng suy yếu dần.

+ Sau lúc Phan Đình Phùng hi sinh (28-12-1895), cuộc khởi nghĩa được duy trì thêm một thời kì dài rồi tan rã.

♦ Nói khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương, vì:

– Quy mô, địa bàn hoạt động rộng to, gồm 4 tỉnh Bắc Trung Kì: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

– Trình độ tổ chức quy củ: gồm 15 quân thứ, mỗi quân thứ sở hữu từ 100 tới 500 người do những tướng soái tài tình chỉ huy.

– Thời kì tồn tại dài nhất trong những cuộc khởi nghĩa của phong trào Cần Vương (10 năm từ năm 1885 tới năm 1896)

– Phương thức tác chiến: tiến hành chiến tranh du kích nhưng hình thức phong phú, linh hoạt. Nghĩa quân đã tự chế tạo được súng trường.

– Khởi nghĩa thất bại đánh dấu mốc kết thúc của phong trào đấu tranh chống Pháp dưới ngọn cờ Cần Vương.

6. Trả lời thắc mắc thảo luận bài 21 trang 135 sgk Lịch sử 11

Tóm tắt những giai đoạn phát triển của khởi nghĩa Yên Thế từ năm 1884 tới 1913?

Trả lời:

Hoạt động của nghĩa quân Yên Thế chia làm 4 giai đoạn:

– Giai đoạn thứ nhất, từ 1884 – 1892:

+ Tại vùng Yên Thế sở hữu hàng chục toán quân chống Pháp hoạt động riêng lẻ, đặt dưới sự chỉ huy của những thủ lĩnh khác nhau, thủ lĩnh sở hữu uy tín nhất lúc đó là Đề.

+ Năm 1891, nghĩa quân của Đề Nắm làm chủ một vùng rộng to và mở rộng hoạt động sang Phủ Lạng Thương (vùng thành phường Bắc Giang ngày nay).

+ Tháng 3-1892, Pháp huy động quân, ồ ạt tiến công vào căn cứ của nghĩa quân. Lực lượng nghĩa quân bị tổn thất nặng, nhiều người bị địch bắt và giết thịt hại, một số phải ra hàng.

– Giai đoạn thứ hai, từ 1893 – 1897:

+ Sau lúc Đề Nắm hi sinh, Hoàng Hoa Thám (Đề Thám) tập hợp những toán quân binh còn sót lại, mở rộng địa bàn hoạt động.

+ Trong bối cảnh khó khăn, Đề Thám phải giảng hòa với Pháp để sở hữu thời kì củng cố lực lượng.

+ Tháng 10-1894, theo thỏa thuận giữa hai bên, quân Pháp rút khỏi Yên Thế, Đề Thám được cai quản bốn tổng: Yên Lễ, Mục Sơn, Nhã Nam, Hữu Thượng. Nhưng sau đó Pháp bội  ước, tổ chức tiến công lại (11-1895). Nghĩa quân phải chia nhỏ thành từng toán, trà trộn vào dân để hoạt động.

+ Nhằm bảo toàn lực lượng, Đề Thám xin giảng hòa lần thứ hai (12-1897). Kiểu dáng, Đề Thám tỏ ra phục tùng, nhưng bên trong thì ngấm ngầm chuẩn bị lực lượng chống Pháp.

– Giai đoạn từ 1898 – 1908:

+ Tranh thủ thời kì hòa hoãn, Đề Thám cho nghĩa quân vừa sản xuất, vừa tích cực tập luyện quân sự chuẩn bị đương đầu.

+ Căn cứ Yên Thế trở thành nơi tụ hội của những nghĩa sĩ yêu nước từ khắp nơi kéo về (từ Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Hưng Yên, Hải Dương…)

– Giai đoạn từ 1909 – 1913:

+ Nội năm 1908, thực dân Pháp mở cuộc tiến công nhằm xoá sổ bằng được phong trào nông dân Yên Thế.

+ Tháng 2-1913, lúc Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.

Dưới đây là Hướng dẫn Giải bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11. Những bạn hãy đọc kỹ đầu bài trước lúc giải nhé!

Thắc mắc và bài tập

Giaibaisgk.com giới thiệu với những bạn đầy đủ phương pháp trả lời thắc mắc và bài tập lịch sử 11 kèm câu trả lời chi tiết thắc mắc và bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11 của Bài 21. Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX trong Chương I. Việt Nam từ năm 1858 tới cuối thế kỉ XIX của Phần ba. Lịch sử Việt Nam (1858 – 1918) cho những bạn tham khảo. Nội dung chi tiết câu trả lời từng thắc mắc và bài tập những bạn xem dưới đây:

1. Giải bài tập Một bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Cách tổ chức và đương đầu của nghĩa quân Bãi Sậy sở hữu những điểm gì khác với nghĩa quân Ba Đình?

Trả lời:

2. Giải bài tập Hai bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Lập bảng hệ thống tri thức về những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương theo mẫu sau:

Trả lời:

3. Giải bài tập 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11

Khởi nghĩa Yên Thế sở hữu những đặc điểm nào khác so với những cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương chống Pháp?

Trả lời:

Bảng so sánh phong trào Cần Vương và khởi nghĩa nông dân Yên Thế:

Bài trước:

• Giải bài tập Một Hai bài 20 trang 123 sgk Lịch sử 11

Bài tiếp theo:

• Giải bài tập Một Hai bài 22 trang 140 sgk Lịch sử 11

• Những bài Lịch sử 11 khác
• Để học tốt môn Toán lớp 11
• Để học tốt môn Vật lí lớp 11
• Để học tốt môn Sinh vật học lớp 11
• Để học tốt môn Ngữ văn lớp 11
• Để học tốt môn Địa lí lớp 11
• Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 11
• Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 11 thí điểm
• Để học tốt môn Tin học lớp 11
• Để học tốt môn GDCD lớp 11

Chúc những bạn làm bài tốt cùng giải bài tập sgk lịch sử lớp 11 với trả lời thắc mắc và bài tập Một Hai 3 bài 21 trang 136 sgk Lịch sử 11!

“Bài tập nào khó đã sở hữu giaibaisgk.com“