Tìm hiểu quy tắc tam suất là gì?
- Trong toán tiểu học, mang dạng bài toán đại lượng tỉ lệ (gồm hai dạng tỉ lệ thuận và tỉ lệ nghịch) những bài toán đó được gọi là bài toán giải theo quy tắc tam suất.
- Công thức tam suất thuận cũng mang thể hiểu đơn thuần là quy tắc nhân chéo chia ngang.
- Trong hóa học, những bài toán tính theo công thức và phương trình hóa học lúc chỉ biết lượng của một trong những chất phản ứng hoặc chất mới sinh ra trong phản ứng là mang thể tính được lượng của chất còn lại (lượng những chất mang thể tính theo mol, theo khối lượng là gam, kilogam, tấn hoặc theo thể tích là ml hoặc lít hoặc mét khối) đều được tính theo cách lập quy tắc tam suất.
- Hai đại lượng tỉ lệ thuận được hiểu là lúc đại lượng này tăng (hoặc giảm) bao nhiêu lần thì đại lượng kia cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiêu lần.
- Công thức tam suất thuận là nhân chéo chia ngang.
- Hai đại lượng tỉ lệ nghịch được hiểu là lúc đại lượng này tăng bao nhiêu lần thì đại lượng giảm bấy nhiêu lần.
- Công thức tam suất nghịch là nhân ngang chia dưới.
Tìm hiểu về công thức tam suất
Ví dụ:
Cho 3 mol NaOH tác dụng vừa đủ với HCl. Tìm số mol của NaCl.
Ta mang:
NaOH + HCl (rightarrow) NaCl + (H_{2}O)
Theo pt 1 1 1 1 (mol)
Theo bài 3 ? (mol)
Ứng dụng quy tắc tam suất ta mang:
(n_{NaCl} = frac{3.1}{1} = 3, (mol))
Chú ý: Phần tỷ lệ mol mang thể giữ nguyên, còn phần phía dưới mang thể ko phải là số mol, loại này sử dụng cho tất cả những đơn vị (V, kg ,…)
Từ ví dụ trên ta mang thể rút ra sức thức tổng quát như sau:
Nếu (frac{a}{b} = frac{c}{d} Leftrightarrow ad = bc)
Muốn tìm d ta lấy ((c.b):a)
Bài tập về quy tắc tam suất thường gặp
Phương pháp giải:
- Bước 1: Tìm số mol chất đề bài cho bằng công thức (n = frac{n}{M}) hoặc (n = frac{V}{22,4})
- Bước 2: Lập phương trình hóa học
- Bước 3: Ứng dụng công thức tam suất để tính ra số mol chất cần tìm
- Bước 4: Chuyển đổi ra khối lượng hoặc thể tích tùy theo yêu cầu của đề bài.
Ví dụ 1: Cho 5,4 gam Al tác dụng với axit sunfuric thu được muối và khí bay ra. Xác định khối lượng muối thu được
Ta mang:
(n_{Al} = frac{5,4}{27} = 0,2, (mol))
Phương trình phản ứng:
(begin{matrix} 2Al + 3H_{2}SO_{4} rightarrow Al_{2}(SO_{4})_{3} + 3H_{2} , , , , , , , , , , , , , , 2, (mol), ,, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 1, (mol), , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 0,2, (mol), ,, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 0,1, (mol), , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , end{matrix})
Ứng dụng quy tắc tam suất ta mang:
(n_{Al_{2}(SO_{4})_{3}} = frac{0,2.1}{2} = 0,1, (mol))
(Rightarrow m_{Al_{2}(SO_{4})_{3}} = 0,1.342 = 34,2, (gam))
Phương pháp giải
Giả sử phương trình phản ứng là: (aA + bB rightarrow cC + dD)
- Bước 1: Lập tỷ lệ (frac{n_{A}}{a}) và (frac{n_{B}}{b}), trong đó
(n_{A}) và (n_{B}) tuần tự là số mol chất A và chất B theo đề bài.
- Bước 2: So sánh tỷ số:
- Nếu (frac{n_{A}}{a} > frac{n_{B}}{b}) thì chất B hết, chất A dư.
- (frac{n_{A}}{a} < frac{n_{B}}{b}) thì chất A hết, chất B dư.
- Bước 3: Tính những lượng chất theo chất phản ứng hết
Ví dụ 2: Đốt cháy 6,Hai gam photpho trong bình chứa 6,72 lít khí oxi ở đktc. Hãy cho biết sau lúc cháy
- Photpho hay oxi chất nào còn dư?
- Chất nào được tạo thành và khối lượng là bao nhiêu gam?
- Ta mang:
(n_{P} = 0,2, (mol))
(n_{O} = 0,3, (mol))
Phương trình phản ứng:
(4P + 5O_{2} rightarrow 2P_{2}O_{5})
Lập tỷ lệ (frac{0,2}{4} = 0,5 < frac{0,3}{5} = 0,6)
(Rightarrow) photpho hết, oxi dư.
(Rightarrow) ta sẽ tính toán theo lượng chất đã hết là P.
2. Chất được tạo thành là: (P_{2}O_{5})
Phương trình hóa học:
Ứng dụng công thức tam suất (Rightarrow x = frac{0,2.2}{4} = 0,1, (mol))
Vậy khối lượng (P_{2}O_{5}) là: (m_{P_{2}O_{5}} = 0,1.142 = 14,2, (gam))
Hiệu suất của phản ứng được tính theo một trong Hai cách sau:
- Cách 1: H% = (frac{KLSPTT}{KLSPLT}.100)%
- Trong đó:
- KLSPTT là khối lượng sản phẩm thực tế.
- KLSPLT là khối lượng sản phẩm lý thuyết.
- Cách 2: H% = (frac{KLCTGTT}{KLCTGLT}.100)%
- Trong đó:
- KLCTGTT là khối lượng chất tham gia thực tế.
- KLCTGLT là khối lượng chất tham gia lý thuyết.
***Lưu ý:
- Khối lượng thực tế là khối lượng đề bài cho.
- Khối lượng lý thuyết là khối lượng tính theo phương trình.
Ví dụ 3: Nung 150 kg (CaCO_{3}) thu được 67,Hai kg CaO. Tính hiệu suất phản ứng.
Phương trình phản ứng:
Khối lượng CaO thu được theo lý thuyết là
(x = frac{150.56}{100} = 84, (kg))
Hiệu suất phản ứng là:
H% = (frac{67,2}{84}.100)% = 80%
- Electron hóa trị là gì? Cách xác định số electron hóa trị
- Công thức hóa học là gì? Ý nghĩa và Bài tập về công thức hóa học