Soạn bài Tổng kết về từ vựng
I. Từ đơn và từ phức
Câu 1 (trang 122 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Khái niệm từ đơn và từ phức :
- Từ đơn : là từ chỉ gồm một tiếng.
- Từ phức : là từ gồm hai hay nhiều tiếng trở lên. Sở hữu hai loại là từ ghép và từ láy :
+ Từ ghép : là từ mà những tiếng mang quan hệ với nhau về nghĩa.
+ Từ láy : là từ giữa những tiếng mang quan hệ láy âm với nhau.
Câu 2 (trang 122 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
- Từ láy:
- Từ ghép:
Câu 3 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
- Từ láy giảm nghĩa:
- Từ láy tăng nghĩa:
II. Thành ngữ
Câu 1 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Thành ngữ là tập hợp từ nhất mực, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. Nghĩa của thành ngữ thường biểu hiện qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, hoán dụ, so sánh...
Câu 2 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
- Tổ hợp là thành ngữ :
+ : làm việc bỏ dở, ko tới nơi tới chốn, thiếu trách nhiệm.
+ : tham lam, được mẫu này lại muốn mang mẫu khác.
+ : sự thương xót, thông cảm giả tạo gạt gẫm người khác.
- Tổ hợp là tục ngữ :
+ : Hoàn cảnh, môi trường sống mang tác động to tới tính cách, phẩm chất con người.
+ : Thức ăn treo cao để tránh chó ăn, và đậy kỹ để ko cho mèo lục đớp. ý khuyên cảnh giác cửa nẻo rương hòm để phòng trộm cuỗm mất.
Câu 3 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
- Thành ngữ mang yếu tố chỉ động vật:
+ : đã khó khăn lại gặp thêm tai họa.
+ : những kẻ sống trong môi trường nhỏ hẹp, ít xúc tiếp mà cho là mình gớm ghê, tự thị, tự phụ.
→ Đặt câu :
+ Gia đạo đã nghèo túng, lại thêm chứng ốm đau, đúng là mà.
+ Hắn ta tưởng mình tài giỏi, mang năng khiếu nhưng cứ quanh quẩn một vùng đất bé nhỏ thì cũng chỉ là mà thôi.
- Thành ngữ mang yếu tố chỉ thực vật:
+ : nói, viết rườm rà, dông dài.
+ : làm việc sơ sài, phiên phiến, ko đi sâu chi tiết.
→ Đặt câu :
+ Cậu nói ngắn gọn thôi, cứ thế thì người nào hiểu được !
+ Dù chỉ là bài đọc thêm nhưng cũng rất quan yếu, ko thể học kiểu được đâu.
Câu 4 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Dẫn chứng về việc sử dụng thành ngữ trong văn học :
-
.
( – Nguyễn Du)
-
.
( – Hồ Xuân Hương)
-
.
( – Hồ Xuân Hương)
III. Nghĩa của từ
Câu 1 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ,...) mà từ biểu thị.
Câu 2 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Cách hiểu (a) đúng. Những cách hiểu khác ko thích hợp (câu b), hoặc hiểu sai (câu c, d).
Câu 3 (trang 123 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
- (a) là cụm danh từ, ko thể lấy một cụm danh từ để giảng giải cho một tính từ (khoan dung).
- (b) là cách giảng giải đúng là vì sử dụng những tính từ để giảng giải cho một tính từ.
IV. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ
Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
- Từ mang thể mang một nghĩa hay nhiều nghĩa.
- Chuyển tức thị hiện tượng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra từ nhiều nghĩa.
+ Nghĩa gốc : nghĩa ban sơ, làm hạ tầng để hình thành những nghĩa khác.
+ Nghĩa chuyển : nghĩa được hình thành trên hạ tầng nghĩa gốc.
Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Từ "hoa" trong "lệ hoa" được sử dụng theo nghĩa chuyển. Nghĩa này xuất hiện tạm thời trong văn cảnh, vì vậy ko thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa.
V. Từ đồng âm
Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa hoàn toàn khác nhau, ko liên quan gì tới nhau.
Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
a. Sở hữu hiện tượng từ nhiều nghĩa. Vì từ trong bài thơ sử dụng theo nghĩa gốc, còn từ trong Công viên là sử dụng theo nghĩa dựa trên nghĩa gốc là tạo ra chất nuôi cây.
b. Sở hữu hiện tượng từ đồng âm. Một nghĩa “đường” là đường đi, một nghĩa “đường” là đường sử dụng để ăn, hai nghĩa ko liên quan gì tới nhau.
VI. Từ đồng nghĩa
Câu 1 (trang 125 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Từ đồng tức thị những từ mang nghĩa giống nhau hoặc sắp giống nhau (trong một số trường hợp mang thể thay thế nhau)
Câu 2 (trang 125 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Chọn cách hiểu (d). Từ đồng nghĩa mang thể thay thế cho nhau trong một số trường hợp, hầu hết những trường hợp là đồng nghĩa ko hoàn toàn, ko thể thay thế.
Câu 3 (trang 125 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Từ "xuân" mang thể thay thế từ "tuổi" vì từ "xuân" đã chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ (lấy một khoảng thời kì trong năm thay cho năm, tức lấy phòng ban thay cho toàn thể). Việc thay từ "xuân" cho thấy ý thức lạc quan và sự dí dỏm (vì mùa xuân là hình ảnh sự tươi trẻ, của sức sống mạnh mẽ).
VII. Từ trái nghĩa
Câu 1 (trang 125 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Từ trái tức thị những từ mang nghĩa trái ngược nhau.
Câu 2 (trang 125 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Những cặp từ trái nghĩa: xấu – đẹp, xa – sắp, rộng – hẹp, voi – chuột.
Câu 3 (trang 125 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Những cặp từ trái nghĩa :
- Cùng nhóm với sống – chết : chiến tranh – hòa bình → thể hiện hai khái niệm loại trừ nhau.
- Cùng nhóm với già – trẻ : yêu – ghét, cao – thấp, nông – sâu, giàu – nghèo, đực – mẫu → những khái niệm đối lập nhau.
VIII. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
Câu 1 (trang 126 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Nghĩa của một từ mang thể hẹp hay rộng hơn nghĩa của từ khác gọi là cấp độ khái quát của từ ngữ.
Câu 2 (trang 126 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
IX. Trường từ vựng
Câu 1 (trang 126 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Trường từ vựng là tập hợp của những từ mang ít nhất một nét chung về nghĩa.
Câu 2 (trang 126 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Những từ cùng trường từ vựng :
- : cùng trường nghĩa về ý thức yêu nước → khơi dậy ý thức nhân dân, lòng yêu Tổ quốc, tố cáo thực dân.
- : cùng tính chất → tăng tính biểu cảm, tăng sức tố cáo.
- Đồng chí
- Bài thơ về tiểu đội xe ko kính
- Rà soát truyện trung đại
- Tổng kết về từ vựng (tiếp)
- Nghị luận trong văn bản tự sự
- Soạn Văn 9 (hay nhất)
- Soạn Văn 9 (siêu ngắn)
- Soạn Văn 9 (cực ngắn)
- Văn mẫu lớp 9
- Tác giả - Tác phẩm Văn 9
- Lý thuyết, Bài tập Tiếng việt - Tập làm văn 9
- 1000 câu trắc nghiệm Ngữ văn 9
- Giải vở bài tập Ngữ văn 9
- Đề thi Ngữ Văn 9 (mang đáp án)
- Ôn thi vào lớp 10 môn Văn
Nhà băng trắc nghiệm lớp 9 tại khoahoc.vietjack.com
--- Cập nhật: 16-03-2023 --- edu.dinhthienbao.com tìm được thêm bài viết Soạn bài Tổng kết về từ vựng (trang 122) Soạn văn 9 tập 1 bài 9 từ website download.vn cho từ khoá giải bài tập tổng kết về từ vựng lớp 9.
Nhằm giúp học trò củng cố tri thức về từ vựng và chuẩn bị bài nhanh chóng, Download.vn sẽ giới thiệu bài Soạn văn 9: Tổng kết về Từ vựng.
Soạn văn Tổng kết về từ vựng
I. Từ đơn và từ phức
1. Ôn lại khái niệm từ đơn, từ phức. Phân biệt những loại từ phức.
- Từ đơn là từ được cấu tạo bởi một tiếng.
- Từ phức là từ được cấu tạo bởi hai hay nhiều tiếng trở lên.
- Từ phức gồm hai loại là từ ghép và từ láy:
- Từ ghép là những từ mang quan hệ với nhau về mặt nghĩa.
- Từ láy là những từ mang quan hệ với nhau về mặt âm.
2. Trong những từ sau, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy?
- Từ ghép: ngặt nghèo, giam giữ, bó buộc, tươi tốt, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn.
- Từ láy: gật gù, nho nhỏ, lạnh lùng, bọt bèo, xa xôi, nhấp nhánh.
3. Trong những từ láy sau, từ láy nào mang sự “giảm nghĩa” và từ láy nào mang sự “tăng nghĩa” so với nghĩa của yếu tố gốc?
- Từ láy mang sự “giảm nghĩa”: trăng trắng, đèm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp.
- Từ láy mang sự “tăng nghĩa”: sạch sành sanh, sát sàn sạt, nhấp nhô.
II. Thành ngữ
1. Ôn lại khái niệm thành ngữ
- Thành ngữ là loại cụm từ mang cấu tạo nhất mực, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
- Nghĩa của thành ngữ mang thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của những từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh…
2. Trong những tổ hợp từ sau đây, tổ hợp nào là thành ngữ, tổ hợp nào là tục ngữ?
a. Sắp mực thì đen, sắp đèn thì sáng: Tục ngữ
b. Đánh trống bỏ dùi: Thành ngữ
c. Chó treo mèo đậy: Tục ngữ
d. Được voi đòi tiên: Thành ngữ
e. Nước mắt cá sấu: Thành ngữ
3. Tìm hai thành ngữ mang yếu tố chỉ động vật và hai thành ngữ mang yếu tố chỉ thực vật. Giảng giải ý nghĩa và đặt câu với mỗi thành ngữ vừa tìm được.
* Yếu tố chỉ động vật:
- Ếch ngồi đáy giếng: phê phán những người hiểu biết hạn hẹp nhưng lại tự thị, tự cho mình là nhất.
- Nuôi ong tay áo: viện trợ những kẻ xấu xa, phản bội lại mình.
* Yếu tố chỉ thực vật:
- Nghèo rớt mùng tơi: nghèo túng, ko mang của nả gì đáng giá.
- cắn rơm, cắn cỏ: van xin một cách tha thiết, đáng thương.
4. Tìm hai dẫn chứng về việc sử dụng thành ngữ trong văn học.
- Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành họa hai
- Dặt dìu tài tử mĩ nhân
Ngựa xe như nước quần áo như nêm
(Truyện Kiều, Nguyễn Du)
- Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm mấy nước non
(Bánh trôi nước, Hồ Xuân Hương)
Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công
(Thương vợ, Trần Tế Xương)
III. Nghĩa của từ
1. Ôn lại khái niệm nghĩa của từ
Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ…) mà từ biểu thị.
2. Chọn cách hiểu đúng:
- Những cách hiểu đúng:
a. Nghĩa của từ mẹ là “người phụ nữ, mang con, nói trong quan hệ với con”.
- Những cách hiểu ko đúng:
b. Nghĩa của từ mẹ khác với nghĩa của từ bố là “người phụ nữ, mang con”. Vì nghĩa của từ mẹ chỉ khác với nghĩa của từ bố ở “người phụ nữ”.
c. Nghĩa của từ mẹ ko thay đổi trong hai câu “Mẹ em rất hiền” và “Thất bại là mẹ thành công”. Vì nghĩa của mẹ trong trường hợp trước là nghĩa gốc, còn trường hợp sau là nghĩa chuyển.
d. Nghĩa của từ mẹ ko mang phần nào chung với nghĩa của từ bà. Vì nghĩa của mẹ và bà đều mang phần chung chỉ “người phụ nữ”.
3. Cách giảng giải nào trong hai cách giảng giải sau là đúng? Vì sao?
- Cách giảng giải đúng là:
b. Rộng lượng là rộng lượng, dễ thông cảm với người mang sai trái và dễ tha thứ.
Cách giảng giải sai là:
a. Rộng lượng là đức tính rộng lượng, dễ thông cảm với người mang sai trái và dễ tha thứ.
- Vì cách giảng giải trên đã vi phạm nguyên tắc giải nghĩa từ lúc sử dụng một cụm danh từ để giảng giải cho từ chỉ đặc điểm, tính chất.
IV. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ
1. Ôn lại khái niệm từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ.
- Từ mang thể mang một nghĩa hay nhiều nghĩa.
- Chuyển tức thị hiện tượng thay đổi nghĩa của từ tạo ra những từ nhiều nghĩa.
- Trong từ nhiều nghĩa mang:
- Nghĩa gốc là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm hạ tầng để hình thành những nghĩa chuyển.
- Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên hạ tầng nghĩa gốc.
2. Trong hai câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được sử dụng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển. Sở hữu thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa được ko? Vì sao?
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng
(Truyện Kiều, Nguyễn Du)
- Thềm hoa, lệ hoa được sử dụng theo nghĩa chuyển.
- Đây ko phải là hiện tượng chuyển nghĩa của từ, vì những từ này chỉ mang tính chất tạm bợ, được Nguyễn Du sử dụng trong tác phẩm của mình để thể hiện tâm trạng của Thúy Kiều.
V. Từ đồng âm
1. Ôn lại khái niệm từ đồng âm. Phân biệt hiện tượng từ nhiều nghĩa với hiện tượng từ đồng âm.
- Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng khác nhau về nghĩa, ko mang liên quan tới nhau.
- Ví dụ:
- Cơm chín rồi!
- Nhà mang chín con gà.
- Phân biệt:
- Từ nhiều nghĩa: Những từ mang nét nghĩa liên quan tới nhau.
- Từ đồng âm: Những từ khác nhau về nghĩa, ko liên quan tới nhau.
2. Trong những trường hợp (a) và (b) sau đây, trường hợp nào mang hiện tượng từ nhiều nghĩa, trường hợp nào mang hiện tượng từ đồng âm? Vì sao?
- Trường hợp (a) là từ nhiều nghĩa:
- Lá 1: nghĩa gốc, chỉ phòng ban của cây, mọc ra ở cành hoặc thân và thường mang hình dẹt, màu lục, giữ vai trò chủ yếu trong việc tạo ra chất hữu cơ nuôi cây
- Lá 2: nghĩa chuyển, mang điểm giống với nghĩa gốc (từ sử dụng để chỉ từng đơn vị vật mang hình tấm mảnh nhẹ hoặc giống như hình mẫu lá).
- Trường hợp (b) là từ đồng âm: Nghĩa của hai từ “đường” khác hoàn toàn nhau:
- Đường 1: Khoảng ko gian phải vượt qua để đi từ một địa điểm này tới một địa điểm khác
- Đường 2: Chất kết tinh mang vị ngọt, được sản xuất từ mía hoặc củ cải đường.
VI. Từ đồng nghĩa
1. Ôn lại khái niệm từ đồng nghĩa
- Từ đồng tức thị những từ mang nghĩa giống với nhau hoặc sắp giống nhau. Một từ nhiều nghĩa mang thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.
- Ví dụ: coi ngó, bảo vệ, giữ gìn
2. Chọn cách hiểu đúng trong những cách hiểu trong SGK:
d. Những từ đồng nghĩa với nhau mang thể ko thay thế nhau được trong nhiều trường hợp sử dụng.
3. Đọc câu sau:
- Từ “xuân”: được chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ, lấy khoảng thời kì trong một năm để thay thế cho một năm.
- Việc thay thế từ “xuân” cho thấy ý thức lạc quan, yêu đời của tác giả trước cuộc sống.
VII. Từ trái nghĩa
1. Ôn lại khái niệm từ trái nghĩa
- Từ trái tức thị những từ mang nghĩa trái ngược nhau. Ví dụ (xấu - tốt, trắng - đen, nóng - lạnh...).
- Một từ nhiều nghĩa mang thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
2. Cho biết trong những cặp từ sau đây, cặp từ nào mang quan hệ trái nghĩa?
Những cặp từ mang quan hệ trái nghĩa: ông - bà, xấu - đẹp, xa - sắp, rộng - hẹp.
3.
- Những từ nhóm Một như sống - chết (ko sống ko mang tức thị đã chết, ko chết mang tức thị còn sống): chiến tranh - hòa bình, đực - mẫu
- Những từ nhóm Hai như già - trẻ (ko già ko mang tức thị trẻ, ko trẻ ko mang tức thị già): yêu - ghét, cao - thấp, nông - sâu, giàu - nghèo
VIII. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
1. Ôn lại tri thức
- Nghĩa của một từ ngữ mang thể rộng hơn (khái quát hơn) hoặc hẹp hơn (ít khát quát hơn) nghĩa của từ khác:
- Một từ ngữ được coi là mang nghĩa rộng lúc mang phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ khác.
- Một từ ngữ được coi là mang nghĩa hẹp lúc mang phạm vi nghĩa của từ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ khác.
- Một từ ngữ mang nghĩa rộng với từ này, nhưng lại mang nghĩa hẹp với từ kia.
2.
Từ (xét về đặc điểm cấu tạo): Từ đơn và từ phức
* Từ phức: Từ ghép và từ láy
- Từ ghép: Từ ghép tổng hợp và từ ghép phân loại
- Từ láy: Từ láy toàn bộ và từ láy phòng ban
- Từ láy phòng ban: Láy âm và láy vần
IX. Trường từ vựng
1. Ôn lại khái niệm trường từ vựng
- Trường từ vựng là tập hợp của những từ mang ít nhất một nét chung về nghĩa.
- Những từ mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, tay, mồm thuộc trường từ vựng chỉ phòng ban trên thân thể con người.
2.
- Những từ thuộc trường từ vựng: bể, tắm
- Ý nghĩa: cho thấy tội ác man di, tàn bạo của thực dân Pháp.
* Một số bài tập ôn luyện:
Câu 1. Xác định đâu là nghĩa gốc, nghĩa chuyển của những từ sau?
a. Lưng
- Lưng (1): Phần phía sau của thân thể người hoặc phần phía trên của thân thể động vật mang xương sống, đối xứng với ngực và bụng (mẫu lưng).
- Lưng (2): phòng ban phía sau của một số vật (lưng ghế).
b. Sườn
- Sườn (1): những xương bao quanh lồng ngực từ cột sống tới vùng ức (nói tổng quát) (xương sườn).
- Sườn (2): bề cạnh của một số vật mang hình khối và chiều cao (sườn núi).
Gợi ý:
a.
- Lưng (1): nghĩa gốc
- Lưng (2): nghĩa chuyển
b.
- Sườn (1): nghĩa gốc
- Sườn (2): nghĩa chuyển
Câu 2. Phân biệt nghĩa của những từ đồng âm trong những trường hợp sau:
a.
- Tôi đã thi đỗ vào cấp ba.
- Những hạt đỗ đã nảy mầm.
b.
- Sợi chỉ mang màu đỏ.
- Tôi chỉ đường giúp anh ta.
Gợi ý:
a.
- đỗ 1: đạt yêu cầu để được tuyển chọn trong cuộc thi cử
- đỗ 2: cây nhỏ, mang nhiều loài, tràng hoa gồm năm cánh hình bướm, quả dài, chứa một dãy hạt, quả hay hạt sử dụng làm thức ăn
b.
- chỉ 1: sợi ngang trên khuông cửi hoặc máy dệt; phân biệt với sợi dọc, gọi là canh
- chỉ 2: làm cho người ta nhìn thấy, trông thấy mẫu gì, bằng cách hướng tay hoặc vật sử dụng làm hiệu về phía mẫu đó
Câu 3. Tìm những từ thuộc trường từ vựng sau:
- thời kì
- màu sắc
- âm nhạc
- nghề nghiệp
Gợi ý:
- thời kì: ngày, tháng, năm, giờ, phút, giây, canh...
- màu sắc: xanh, đỏ, đậm, nhạt...
- dụng cụ âm nhạc: đàn, kèn, trống, ghi-ta...
- nghề nghiệp: ý tá, bác bỏ sĩ, thầy giáo, họa sĩ…
--- Cập nhật: 16-03-2023 --- edu.dinhthienbao.com tìm được thêm bài viết Bài soạn lớp 9: Tổng kết về từ vững từ website soanvan.net cho từ khoá giải bài tập tổng kết về từ vựng lớp 9.
Bài soạn văn 9
- 👉 Bài soạn lớp 9: Phong cách Hồ Chí Minh
- 👉 Bài soạn lớp 9: Những phương châm hội thoại
- 👉 Bài soạn lớp 9: Sử dụng một số giải pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tập dượt sử dụng một số giải pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
- 👉 Bài soạn lớp 9: Đấu tranh cho một toàn cầu hòa bình
- 👉 Bài soạn lớp 9: Những phương châm hội thoại (tiếp)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tập dượt sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tuyên bố toàn cầu về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em
- 👉 Bài soạn lớp 9: Những phương châm hội thoại (tiếp theo)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Xưng hô trong hội thoại
- 👉 Bài soạn lớp 9: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
- 👉 Bài soạn lớp 9: Sự phát triển của từ vựng
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tập dượt tóm tắt văn bản tự sự
- 👉 Bài soạn lớp 9: Chuyện cũ trong phủ chủa Trịnh
- 👉 Bài soạn lớp 9: Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo)
- 👉 bài soạn lớp 9: “Truyện Kiều” của Nguyễn Du
- 👉 bài soạn lớp 9: Chị em Thúy Kiều
- 👉 bài soạn lớp 9: Cảnh ngày xuân
- 👉 bài soạn lớp 9: Miêu tả trong văn bản tự sự
- 👉 bài soạn lớp 9: Kiều ở lầu ngưng bích
- 👉 Bài soạn lớp 9: Mã Giám Sinh tìm Kiều
- 👉 bài soạn lớp 9: Trau dồi vốn từ
- 👉 Bài soạn lớp 9: Thúy Kiều báo ơn trả thù
- 👉 Bài soạn lớp 9: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
- 👉 Bài soạn lớp 9: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
- 👉 Bài soạn lớp 9: Lục Vân Tiên gặp nạn
- 👉 Bài soạn lớp 9: Chương trình địa phương
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tổng kết về từ vững
- 👉 Bài soạn lớp 9: Đồng chí
- 👉 Bài soạn lớp 9: Bài thơ tiểu đội xe ko kính
- 👉 Bài soạn lớp 9: Rà soát về truyện trung đại
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tổng kết về từ vựng (tiếp theo)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Nghị luận trong văn bản tự sự
- 👉 Bài soạn lớp 9: Đoàn thuyền đánh cá
- 👉 Bài soạn lớp 9: Bếp lửa
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tổng kết từ vựng (tiếp theo)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tập làm thơ tám chữ
- 👉 Bài soạn lớp 9: Khúc hát ru những em bé to trên lưng mẹ
- 👉 Bài soạn lớp 9: Ánh trăng
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tổng kết từ vựng (tập dượt tổng hợp)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Tập dượt viết đoạn văn tự sự mang sử dụng yếu tố nghị luận
- 👉 Bài soạn lớp 9: Làng
- 👉 Bài soạn lớp 9: Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Hội thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
- 👉 Bài soạn lớp 9: Luyện nói tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm
- 👉 Bài soạn lớp 9: Lặng lẽ Sa Pa
- 👉 Bài soạn lớp 9: Ôn tập phần Tiếng Việt
- 👉 Bài soạn văn 9: Người kể chuyện trong văn bản tự sự
- 👉 Bài soạn lớp: Chiếc lược ngà
- 👉 Bài soạn lớp 9: Rà soát về thơ và truyện hiện đại
- 👉 Bài soạn lớp 9: Rà soát phần tiếng việt
- 👉 Bài soạn lớp 9: Ôn tập phần tập làm văn
- 👉 Bài soạn lớp 9: Cố quốc
- 👉 Bài soạn lớp 9: Ôn tập phần tập làm văn (tiếp theo)
- 👉 Bài soạn lớp 9: Rà soát tổng hợp cuối học kì I
- 👉 Bài soạn lớp 9: Những đứa trẻ
--- Cập nhật: 16-03-2023 --- edu.dinhthienbao.com tìm được thêm bài viết Tổng kết về từ vựng – Tiếng Việt lớp 9 từ website hoc360.net cho từ khoá giải bài tập tổng kết về từ vựng lớp 9.
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Từ đơn và từ phức
– Từ đơn: là những từ được cấu tạo bởi một tiếng. Tiếng tạo thành từ đơn phải mang nghĩa. Ví dụ: bàn, ghế, học,…
– Từ phức: là từ được cấu tạo bởi hai hay nhiều tiếng. Từ phức bao gồm, từ ghép và từ láy:
+ Từ ghép: được tạo ra bằng cách ghép những tiếng mang quan hệ với nhau về nghĩa. Ví dụ: xe đạp, học hành, ăn mặc,…
+ Từ láy: được tạo ra dựa trên mối quan hệ láy âm giữa những tiếng. Ví dụ: xanh xanh, đo đỏ, long lanh, nhẹ nhõm,…
2. Thành ngữ
Thành ngữ là loại cụm từ mang cấu tạo ổn định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. Thành ngữ thường cô đọng, súc tích, mang tính hình tượng, tính biểu cảm cao. Ví dụ: Chó treo mèo đậy; Chuột chạy cùng sào; Được voi đòi tiên;…
3. Nghĩa của từ
Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, sự việc, khái niệm, hành động, trạng thái, tính chất,…) mà từ biểu thị.
4. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyên nghĩa của từ
– Từ mang thể mang một hoặc nhiều nghĩa.
– Chuyển tức thị hiện tượng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra những từ nhiều nghĩa.
– Từ nhiều nghĩa gồm: nghĩa gốc (là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm hạ tầng để hình thành những nghĩa khác) và nghĩa chuyển (nghĩa được hình thành trên hạ tầng của nghĩa gốc).
5. Từ đồng âm
– Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, ko liên quan gì với nhau.
– Sử dụng từ đồng âm cần chú ý tới văn cảnh để tránh gây hiểu lầm.
6. Từ đồng nghĩa
– Từ đồng tức thị những từ mang nghĩa giống nhau hoặc sắp giống nhau.
– Sở hữu hai loại từ đồng nghĩa: những từ đồng nghĩa hoàn toàn (ko phân biệt nhau về sắc thái ý nghĩa) và những từ đồng nghĩa ko hoàn toàn (mang sắc thái nghĩa khác nhau).
7. Từ trái nghĩa
– Từ trái tức thị những từ mang nghĩa trái ngược nhau.
– Từ trái nghĩa thường được sử dụng trong thể đối, tạo sự tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho những diễn đạt thêm sinh động.
8. Trường từ vựng
Trường từ vựng là tập hợp của những từ mang ít nhất một nét chung về nghĩa. Một trường từ vựng mang thể bao hàm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn. Một từ mang thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau (do hiện tượng nhiều nghĩa của từ).
9. Sự phát triển của từ vựng
Từ vựng phát triển theo hai cách:
– Phát triển nghĩa của từ (chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ, hoán dụ).
– Phát triển số lượng từ ngữ (tạo từ mới, vay mượn từ của những tiếng nói khác: từ gốc Hán; từ gốc tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nga,…).
10. Từ Hán Việt
Từ Hán Việt là từ mượn gốc Hán, chiếm số lượng to trong tiếng Việt (khoảng 70%), mang một vai trò quan yếu trong quá trình phát triển của tiếng Việt.
11. Thuật ngữ và biệt ngữ xã hội
– Thuật ngữ là những từ ngữ biéu thị khái niệm khoa học, khoa học, thường được sử dụng trong những văn bản khoa học, khoa học, về nguyên tắc, mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và trái lại, mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ. Mỗi ngành khoa học thường mang một hệ thống thuật ngữ đặc thù. Thuật ngữ ko mang tính biểu cảm.
– Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ được sử dụng với ý nghĩa đặc trưng trong một số phạm vi giao tiếp giữa một lớp người mang cùng một đặc điểm xã hội nhất định (nghề nghiệp, tôn giáo, tôn giáo,…).
12. Từ tượng thanh và từ tượng hình
– Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái cụ thể, sinh động của sự vật. Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người.
– Từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động và mang trị giá biểu cảm cao.
13. Một sô phép tu từ từ vựng
– So sánh: là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác mang nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Sở hữu hai kiểu so sánh phổ biến: so sánh ngang bằng và so sánh ko ngang bằng.
– Ẩn dụ: là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác mang nét tương đồng với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Sở hữu bốn kiểu ẩn dụ thường gặp: ẩn dụ hình thức, ẩn dụ cách thức, ẩn dụ phẩm chất, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
– Nhân hoá: là gọi hoặc tả những con vật, cây cối, vật dụng,… bằng những từ ngữ vốn được sử dụng để gọi hoặc tả con người; làrụ cho toàn cầu loài vật, cây cối, vật dụng,… trở nên sắp gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.
– Hoán dụ: là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác mang quan hệ sắp gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Sở hữu bốn kiểu hoán dụ thường gặp là: lấy một phòng ban để gọi toàn thể, lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng, lấy tín hiệu của sự vật để gọi sự vật, lấy mẫu cụ thể để gọi mẫu trừu tượng.
– Nói quá: là cách nói phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
– Nói giảm nói tránh: là cách nói giảm nhẹ mức độ, quy mô, tính chất,… của sự vật, sự việc, hiện tượng hoặc sử dụng cách diễn đạt khác với tên gọi vốn mang của sự vật, hiện tượng nhằm tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
– Chơi chữ: là cách lợi dụng những đặc điểm về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hí hước,… những liên tưởng bất thần, thường sử dụng để châm biếm, đả kích, hí hước,… làm câu văn quyến rũ và thú vị.
– Điệp ngữ: lúc nói hoặc viết, người ta mang thể sử dụng giải pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi trội ý, gây xúc cảm mạnh. Cách lặp lại tương tự gọi là phép điệp ngữ, từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
II – LUYỆN TẬP
1. Xác định từ ghép và từ láy trong số những từ sau: nhấp nhánh, lửng lơ, mỏng manh, mỡ màu, mong muốn, mịn màng, nhường nhin, nhỡ nhàng, nhẫn nhục, bó buộc, bọt bèo, giam giữ, giữ gìn, rắn rỏi, rung rinh.
2. Tìm thành ngữ và nêu tác dụng diễn tả của chúng trong những câu thơ sau:
a) Thân em vừa trắng lụi vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước hon
(Hồ Xuân Hương)
b) Vợ chàng quỷ quái tinh ma,
Phen này kẻ cắp bà giù gặp nhau.
Kiến bò mồm chén chưa lâu,
Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa.
(Nguyễn Du)
3. Những từ in đậm sau được sử dụng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Nếu là nghĩa chuyển, hãy xác định phương thức chuyển nghĩa của từ đó.
a) Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ.
Vai mẹ gầy nhấp nhố làm gối.
(Nguyễn Khoa Điềm)
b) Áo anh rách vai.
(Chính Hữu)
c) Mẫu kiềng đun hằng ngày,
Ba chân xoè trong lửa.
(Vũ Quần Phương)
4. Nhận xét về nghệ thuật sử dụng từ đồng nghĩa trong đoạn thơ sau:
Nàng rằng: “Nghĩa nặng nghìn non,
Lâm Tri người cũ chàng còn nhớ ko?
Sâm Thương chẳng vẹn chữ tòng,
Tại người nào há dám phụ lòng cố tri?.
(Nguyễn Du)
5. Từ cày trong câu Cày đồng đang buổi ban trưa và từ cày trong câu Vai vác mẫu cày, tay dắt con trâu mang phải là từ đồng âm ko?
6. Tìm những từ ngữ cùng trường từ vựng ttong bài thơ sau. Phân trò vè độc đáo trong việc sử dụng trường từ vựng của tác giả.
Áo đỏ
Áo đỏ em đi giữa phô đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết ko?
(Vũ Quần Phương)
7. Những từ rừng phòng hộ, thị trưởng tiền tệ là những từ được tạo ra theo cách nào? Nêu một số ví dụ khác theo cách phát triển từ ngữ đó.
8. Trong những từ mượn sau, từ nào là từ mượn gốc Hán, từ nào là từ mượn gốc châu Âu?
tham nhũng, phê bình, ti vi, đi-ô-xin, dương cầm, xà phòng, yếu điểm, vi-ta-min, sơ mi, ca kịch, nha sĩ
9. Kể 5 biệt ngữ xã hội mà em biết.
10. Tim 5 từ tượng thanh và 5 từ tượng hình. Đặt câu với những từ tìm được.
11. Phân trò vè giống và khác nhau trong việc sử dụng từ mật trời trong những câu thơ sau:
a) Mặt trời (1) của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời (2) của mẹ, em nằm trên lưng.
(Nguyễn Khoa Điềm)
b) Ngày ngày mặt trời(3) đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời(4) trong lăng rất đỏ.
(Viễn Phương)
12. Phân tích trị giá diễn tả của những phép tu từ được sử dụng trong những câu thơ sau:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
‘ (Huy Cận)
13. Phân tích tác dụng của những phép tu từ trong đoạn thơ sau:
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
(Huy Cận)
Gợi ý
1. Ví dụ: – Từ ghép: mỡ màu, mong muốn, nhường nhịn, nhẫn nhục,…
– Từ láy: nhấp nhánh, lửng lơ, mỏng manh, mịn màng,…
2. a) Thành ngữ bảy nổi ba chìm: vừa tả thực việc luộc bánh trôi vừa làm nổi bật ấn tượng về cuộc sống cập kênh, vất vả, thân phận chìm nổi của em – tượng trưng cho người phụ nữ trong xã hội xưa.
b) – Thành ngữ kẻ cắp bà già: ý nói người khôn ngoan, gớm ghê lại gặp phải đối thủ khôn ngoan, gớm ghê hơn. Đây là lời Thuý Kiều nói với Thúc Sinh về cuộc gặp sắp tới giữa nàng và Hoán vị Thư.
– Thành ngữ kiến bò mồm chén: chỉ tình trạng quanh quẩn, bế tắc, ko lối thoát của chàng Thúc, cũng là tình cảnh trớ trêu trong tơ duyên của chàng với Kiều.
Những thành ngữ này đã thể hiện một cách súc tích tình cảnh hiện tại của Kiều và Thúc Sinh trong mối quan hệ với Hoán vị Thư. Kiều đã nhại lại cách nói của Hoán vị Thư và tiên liệu vể cuộc gặp sắp tới giữa nàng và người nữ giới gớm ghê đó.
3. Cần xác định những từ lưnq, vai, chân đã được sử dụng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển và nêu phương thức chuyển nghĩa (nếu mang hiện tượng chuyển nghĩa).
a) – Lưng! núi thì to mà lưng2 mẹ nhỏ:
+ Lưng,: nghĩa chuyển (theo phương thức ẩn dụ).
+ Lưng. nghĩa gốc.
– Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối: từ vai được sử dụng theo nghĩa gốc.
b) Vai: nghĩa chuyển (theo phương thức ẩn dụ).
c) Chân: nghĩa chuyển (theo phương thức ẩn dụ).
4. Đoạn thơ sử dụng cặp từ đồng nghĩa: người cũ – cố tri. Người cũ sử dụng để chỉ Kiều, gợi sắc thái thân tình, sắp gũi. Cố tri là từ Hán Việt chỉ Thúc Sinh, mang sắc thái trọng thể, mang phần xa cách. Đặt ở hai vị trí khác nhau, cặp từ đồng nghĩa đã gợi tả khoảng cách về thời kì và ko gian giữa hai người. Kiều đã chọn cách “xưng khiêm hô tôn” trong cặp từ đồng nghĩa này để diễn tả khéo léo, tinh tế mối quan hệ thực tế của hai người và tấm lòng hàm ơn, trân trọng của nàng với Thúc Sinh.
5. Cần hiểu nghĩa của từ cày trong từng văn cảnh, sau đó nhận định xem đó mang phải là từ đồng âm hay ko.
– Từ cày trong câu Cày đồng đang buổi ban trưa là động từ chỉ hoạt động xúc và lật đất lên bằng một nông cụ trong sản xuất nông nghiệp.
– Từ cày trong câu Vai vác cúi cày, tay dắt con trâu là danh từ, gọi tên một nông cụ lao động.
6. Bài thơ mang hai trường từ vựng:
– Trường từ vựng “màu sắc”: đỏ, xanh, hồng.
– Trường từ vựng “lửa”: đỏ, ánh, lửa, cháy, tro.
Tuy thuộc hai trường từ vựng khác nhau nhưng những từ ngữ thuộc hai trường này mang mối liên hệ chặt chẽ, chi phối lẫn nhau theo quan hệ tác động, nhân – quả.
Trong đó màu đỏ (áo em – em) là trung tâm, làm cây chuyển từ sắc xanh sang sắc hổng, làm lửa cháy trong bao mắt, làm anh đứng thành tro. Cách sử dụng trường từ vựng độc đáo đó đã diễn tả xúc cảm mãnh liệt của chàng trai trước áo đỏ – cô gái anh bất thần gặp trên phố đời.
7. Những từ rừng phòng hộ, thị trường tiền tệ được tạo ra theo cách tạo thêm từ ngữ mới. Sở hữu thể tạo thêm những từ ngữ khác theo mô phỏng:
– Rừng + X: rừng nguyên sinh, rừng quốc gia,…
– Thị trường + X: thị trường chứng khoán, thị trường vàng,…
8. Sắp xếp những từ mượn vào hai nhóm:
Ví dụ: – Từ mượn gốc Hán: tham nhũng, phê bình,…
– Từ mượn gốc châu Âu: ti vi, .
Xem thêm: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp – Ngữ dụng học Tiếng Việt lớp 9
11.Hai đoạn thơ đểu sử dụng từ mặt trời nhưng ý nghĩa ko giống nhau:
– Mặt trời(1), mặt trời (3) là mặt trời của thiên nhiên – thiên thể mang lại ánh sáng, sự sống cho vạn vật. Chúng được sử dụng theo nghĩa gốc nhưng được nhân hoá, mang khá thở của cuộc sống con người.
– Mặt trời(2), mặt trời(4): là những ẩn dụ độc đáo.
+ Mặt trời(2)- là ẩn dụ cho thấy em bé là sự sống, là niềm tin, là hạnh phúc của thế cuộc mẹ.
+ Mặt trời(4): là hình ảnh ẩn dụ chỉ Chưng Hồ. Hình ảnh ẩn dụ này vừa truyền tụng công lao to to của Chưng, vừa thể hiện tấm lòng thành kính của tác giả và nhân dân đối với vị lãnh tụ yêu kính.
12. Hai câu thơ sử dụng phép so sánh và nhân hoá để miêu tả cảnh ko gian vũ trụ đang chuyển về đêm. Nhờ những phép tu từ này, vũ trụ đã hiện lên như một ngôi nhà to vừa thân thuộc, yên ấm vừa kì vĩ, tráng lệ trong đó màn đêm là cánh cửa, sóng là then cài.
13. Đây là khổ thơ diễn tả cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về sau một đêm lao động vất vả. Tác giả đã sử dụng phép nhân hoá để tả cảnh mặt trời đang vươn dậy trong ánh sáng của một ngày mới và loạt hình ảnh phóng đại, phô trương: câu hát căng buồm, đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời, mắt cá huy hoàng muôn dặm… vừa gợi lên hình ảnh kì vĩ của đoàn thuyền đánh cá, vừa tô đậm ấn tượng về thành tựu lao động và biểu hiện khí thế hào hứng, say mê, tràn đầy tin tưởng của người lao động trong công cuộc xây dựng cuộc sống mới, xây dựng quốc gia.